Vawlei Cite le Ceunak

CIM Zarhpini Caan Hmannak (October 31, 2010)

Caan tlaitu: Ngun Cer Chin

Thawngtha chimtu: Pastor William Khen Chum Bik

Zumtu nu le pa u le nau hna, nan umnak hmun cio ah dam in nan rak um hna lai i nan hlawh a tling lai tiah ruahchannak kan ngei. Nihin zong ah Chin Internet Ministry hmang in thawngtha i hrawm ti nak caan tha kan hmuh caah Pathian min kan thangthat. Thawngtha aa hrawm ti mi nu le pa u le nau, chungtel thar nan dihlak lunglawm in kan in don hna. A thatnak a tling i nunnak thar a kan petu Pathian Bia in thazaangthar la ti than hna u sih.

Na bia cu ka ke caah meiin a si, ka lam ah ceunak a si (Salm 119:105).

Thlacam cahnak

• Kan chuahsemnak kan ram chung ah thatnak lei a panhmi thlennak a chuah nakhnga Pathian sin ah thlacam ti hna u sih.
• Ram chung/Ram leeng ah a ummi harnak a tongmi hna le re a theimi kan miphun hawi hna caah thlacam hna u sih.

Nihin thawngtha aa kan chimtu hi Pastor William Khen Chum Bik a si. A cung ah lunglomhnak tampi kan ngei. William Khen Chum Bik hi Hakha Peng Naabual khua ah a chuak i, CCC, Hakha in B.Th. le MIT, Yangon in M.Div a lak hnuah atu lio hi Norwegian School of Theology, MF, Oslo, Norway ah M.Th, New Testament, a cawn lio a si. A riantuannak cu: 1998-2000 tiang Haiphai Tipil Khrihfabu, MABC ah Church Pastor, 2003-2006 tiang HBA, Hakha ah Literature and Publication Secretary, 2005- 2009 tiang CCC Hakha ah Lecturer le atu lioah sianginn a kai pah in Norway Chin Mission Church, Oslo, Norway ah Church Pastor a tuan lio a si.

Vawlei Cite le Ceunak

(Mt 5:13-14; 16:25)

Nannnih cu Vawlei Cite nan si. . . Nannih cu Vawlei Ceunak nan si (Mt 5:13-14).

Zeicahtiah ahohmanh, mah nunnak humhaak a duhmi cu a nunnak kha a sung lai i keimah ruangah a nunnak a sungmi cu a nunnak a hmuh lai (Mt 16:25).

German pa Albert Schweitzer nih The Quest for Historical Jesus timi cauk a tial. Cu chungah Jesuh nih a nun chungah caan a dong lai tiah a zumh. A zumhning in caan a dongh lo caah Vailamtahnak ah khan lungdong ngai in a thi, a ti. Cu ruangah Mission kal aa timh lioah zumhnak pial tiin a thlahtu bu nih an rak khirh bel. Tlangcung cawnpiaknak hi mi vialte caah si loin caan a dongh hlan chung caan tlawmpal ca i a zultu ca lawng i chimmi a si (interim-ethics), a ti fawn.

A zultu ca lawngah a si a ti nain tlangcung cawnpiaknak chung i Jesuh nih Vawlei Cite le Ceunak nan si a timi cu aa nunpi bak hoi. Thiamzik (Doctrate) degrees a hmuhmi hna, a sibawi thiamnak, a music thiamnak, a theology thiamnak, a thlum-alnak, a ceunak vialte Africa minak sin mission tuannak ah a hman. Cucaah 1952 kum ah Nunnak Dawtu tiin Nobel Daihnak laksawng tiang an pek. Cu lio an pekmi $33,000 zong Africa ram Lamberene Thinghmui sizung caah a hman dih. Nobel laksawng a lak lio a biachim ah Nunnak a daw lomi le a upat lomi cu zei bantuk biaknak le filosofi khom va si seh a dik lai lo, a ti. A tialmi cauk hi a min a thang ngai nain ceihmai le mi lungtuai leiin a thang. Nobel laksawng a hmuhtertu hi a tialmi le a chimmi si loin nunnak a dawt, a upatnak le a nundan tu a si. Tlangcung cawnpiaknak hi thluak nakin kut le ke he aa pehtlai deuh. Nunpi ding a tam lengluang. Cu chungin thil pahnihte vun char ka duh.

1) Cite cu amah ah thawtnak a um bal lo. Ahodah cite lawng ei a duh bel? Caw le sia tel si lo ah. Thildang sin tu ah a thawtnak a lang. Thildang tu kha a thawtter. Cucaah hlam pengmi a si. Thlarau mi sinak zik hi mah thawt in thawt a si bel lo. Kan minung hawi, kan khrihfabu le kan miphun nih hlam pengmi, thlum-alnak ngeimi kan si i minung hawi, kan umnnak bu, vawlei kan thawtternak tu ah a langh awk a si. Cun Cite hi midang thawtnak zawn ruat loin amah cite a sinak tam tuk in aa langh sual (khaa tuk in paih sual) ahcun ei awk tha loin rawl kha a khaatter fawn. Midang nun thawtter nakin kanmah minthan langhsarnak tu kan kawl deuh ahcun din-ei thalo, cite a khaa tukmi meih le tihang, ah kan i chuah ve lai.

Cu bantukin Ceunak i a rian zong mi kha lam ding hmuhter, rilhter lo, himbawmter a si. Mei kan vanmi sullam cu thil a siningte in hmuh, hrial awk hrialter i mi dang himbawmnak va pek kha a si. Cun meiceu cu kan naih deuhdeuh tikah kan sining dik kan i hmuh deuhdeuh. Cu tikah kan i remh, kan i sersiam tawn. Cu bantukin kan nun nih midang a ceuh hna i thiltha leiah an kal ding kha a biapi bikmi a si. Midang caah kan i dawhnak bik le tanleih bantukin an nun hnuhnak tha a ngeimi cu mui le sam, biachim holhrel ah an si lo, an hmuh ding kan nun dawh, dawtnak le zaangfahnak tu an si (Demonstration than Proclaimation, Knud Jorgensen).

2) Cun Cite kan paihmi lak than awk a um bal ti lo. A tlum dih. Cu bantukin pazawngdan le far te hna kan van tikah an tlum dih ve. Mei-in kan van tik zong ah a hang a zor thiamthiam. Cite le ceunak cu hman an si tik paohah anmah lei i zuhnak le zornak a um zungzal tinak a si. Mah tlum le zuh sian hi dawtnak lo cun a si kho lo. Ralkap pa he aa then lomi, a thuam le a ralteinak cu meithal, kuan le zen a si. Zungthiampa he aa then lomi, thildawh a ser khawhnak a thuam le a hriam cu hluah le sobul a si. Khrihfa thuam le hriam cu dawtnak a si. Cucu vawlei khupthal a lettu thuam le hriam a si (Lam 17:6, RSV). Cu dawtnak tihna cu Pathian sinin a ra.

Pathian nih vawlei a dawt caah a fapa a sung. Jesuh nih misual a kan dawt caah vailamtahnak ah a nunnak a sung. Zeizong te tuah khotu a sinak kha a tuah khawh tukmi tuah lonak in a langhter. Peter nih tlangbawi hnakhaw a pheh lioah vancung ralkap bu nganpi thlah in teitu a si khawhnak kha Bawi Jesuh nih a chim, asinain cucu a tuah lo. A duh lomi le a si lomipi aa thim. Sunparnak in a khat ko, ngeih lomi a ngei lo nain zeihmanh ngei lo ah aa cang. Plumber nih cun Cawkuang hlan in aa thawk i thlan hlan in a nunnak a dong. Nunnak a dawt caah amah nunnak a sung. Kannih tah Pathian kan dawtnak ruangah zeidah kan sungh? Kan Khrihfabu, kan minung hawi kan dawt kan ti tikah tah sungh kan siang maw? Kan sinin i zuhmi a um hnu lawngah dawtnak taktak (Genuine Love) a si.

Khrihfa kan hmelchunhnak cu vailamtah a si. Laimi nih kan uar bik lai dah. Tlang kip ah kan phun. Kan suithi hmanhah vailamtah kan i oih. Asiah i zuh kan siang maw? Vailamtah cu fung pahnih aa karhmi a si. A tung cu amah lawng a um ahcun Mirang nih I an timi Keimah ti a si. A pheilei rin cu Mirang holh in Minus an timi Zuh asiloah Hrawh tinak a si. Cucaah vailamtah cu mah hrawh nun, mah thah nun, mah zuh nun (I-crossed-out life) a si. Mah tlum, mah loh, mah i zuh kan herh. Nain a lak a si lai lo. Albert Einstein thil lianngan ser khawhnak fimnak hram (formula) cu Relativity a si bantukin Jesuh Pungteni (formula) cu mah nun a humhaakmi nih sungh i mah nun a sungmi nih hmuhmi nunnak (Formula) a si.

Himalaya tlang ah hawikom pathum an rak kaiti. An ruahning nakin a kih a zual deuh caah an hawipa pakhat cu a thahri a thawng dih i thih a zaal. Cu lioah a hawipa pakhat nih a dang a hawipa kha pua usilaw zaampi usih a ti. A duh lo. Kan thi lai, kan pathum thihnak cun amah tu kha rak thi ko seh law kanmah pahnih nunnak ca tu ah zokzok in tli usih, tiah a leh. Cu tikah nang cu tli ko, kei cu a herh le thi veng ko ning, ka puak ko lai, a ti. A keng ah aa chuanh i duhsah tein a lawnpi. An tak aa tongh tikah mithi dengpa cu duhsah tein a thahri a lum i a nem than. A hun i hrim than i puak hau ti loin an kawng an i kawi i an tli ve. Tlawmpal ah lamthlang ah miruak an hmuh. An zoh i an hawipa a si. Amah nun lawng a humhaak caah thahri lumhtu a ngei lo i a rak thi. A nunnak a humhaak caah a sung. A herh ahcun a nunnak sungh ding a thaaptu pa cu amah nunnak he a hawipa nunnak he a hmu.