Nunnak Ti: Jesuh Khrih-I

Cawn Nithum Ni CIM Caan Hmannak

(29th September, 2010)

Bawi Khrih ah hawidawt hna,

Chin Internet Ministry min in nan kut kan tlaih hna. Pathian dawtnak, velngeihnak le daihnak cu nan dihlak cung ah hmun tthan ko seh.

Chin Internet Ministry (CIM) cu Vuleicung Ramkip ah a ummi Laiholh in Bawi Jesuh Khrih thawngtthabia ihrawm tti nak le thlacamnak hna icah nak hmun a si. Zarhpini poh ah thawngtthabia kuat asi tawn i, zarh karlak zong ah thawngtthabia kuat pah lengmang a si. 1999 kum in nihin tiang Pathian lamhruainak thawng in ramkip um mi hawikom hna he thawngtthabia ihrawmnak neihkhawh lengmang a si i, Pathian kan thangtthat.

Hawikom thar nan dihlak lomhnak nganpi he kan in don hna. Thawngtthabia ah thazaang na lak ve a si ah cun, mahcu kan ilawmhnak a si ko. Mizapi Bawi Khrih dawtnak an theih i, Pathian biatak hngalhnak i an tthannak hnga caah, lungte pakhat te sikhawh ve kha kan saduhthah asi ko. Cun, Thawngtthabia reltti nak lawng si lo in, ngaihchiatnak, lomhnak hna na ton caan zong ah thlacamnak icah tawn hna usih. Mail chung lawng si loin, website zong in rak leng ve tawn.

www.chininternetministry.org

Baibal relnak:

Psalm 119:105 "Na bia cu ka ke caah meiinn asi, ka lam ah ceunak a si."

Thlacam cahnak:

• Indianapolis Khua, USA ah a um mi Pastor Albert kap le a chungkhar hna caah, an dawtmi an nu nih Vulei pumsa in a tthen ttak hna
• Kan far nu, Dawt tin Cuai, Kallei damlonak: Pathian sinin damnak a hmuhnak caah
• Kan Khrihfa bu chung Pastor, Khrihfa upa le hruaitu hna caah
• Missionary hna an rianttuannak caah
• Ngaihchiatnak a tong lio mi hawikom hna caah

Pathian bia iruahnak kan neih hlan ah COME UNTO ME timi hla hi ngai ta hna usih. (Youtube hman khawhlo nak hmun na um ah cun, hla na ngai kho lai lo. Gmail na hman ah cun hmanthlak na hmu lo kho men)

Nihin thawngtthabia kan ihrawm dingmi cu:

Nunnak Ti: Jesuh Khrih-I

Johan 7:37, 38 "Puai donghnak ni kha a biapi bik ni a si. Cu ni ahcun Jesuh cu a dir i aw thang piin, "A ti a hal mi poh cu ka sinah ra u law ra ding u. Cathiang nih, 'Keimah a ka zummi poh cu a lung chungin tiva nung an put lai,' tiah ati bantuk khan a si lai," tiah a ti.

Pathian nih a fale Isreal hna sin ah Puai-7 tuah dingin a chimh hna (Lev.23). Cu puai-7 hna i a dongh nak cem cu Deu Puai (Feast of Tabernacle vs.34) asi i, Bawipa an lomhnak asi i ni 7 chung an tuah. Egypt ram in an chuah i Ramcar chung an rak um lio ah Deu chung ah an rak um i Pathian nih akilven hna nak langhter nak, Pathian sin ah an lomhnak puai asi. Cucu, Isreal mi poh nih an techin tiang in an tuah zungzal. Puai a dih ni ah hin, Tikhur in tii an laak i Tlangbawi nih Biakttheng cung ah tii cu a toih tawn. Isreal ram hi March thla hrawng khin ruah a sur ti lo i, thla 7 chung hrawng tiang, cun, hi puai or puai a dih hrawng ah ruah a sur lo ah cun, an paam tawn i, ruah a sur ah cun an kumvuitthat caan zong asi tawn. Cu caah cun, Pathian thlachuah nunnak petu-ti, ruah thar an hmuh khawhnak ding hi Pathian sin lomhnak an chimnak ah an hal mi asi tawn.

Cu Deu Puai an tuah cuahmah lio i a donghnak ni ah Bawi Jesuh nih hi bia a rak chim hi asi. Nunnak ti le thlachuahnak taktak cu, amah chung lawng ah a um mi asi caah, alenglang sawh in kum a thong in rak tuah cang ko hna hmanh seh law, an dii riamh khawh hlei lo caah, Nunnak dii riamhnak cu a mah Jesuh Khrih chung lawng2 ah a um nak kong a vun chim nak asi. A tu chanthar kumtuak nak ah, cu Deu puai (Feast of Tabernacle) cu nihin ni hi asi ve.

Kan Bawipa Jesuh Khrih nih, nunnak tii a hal mi hna a zungzal in a kan kawhnak zong asi ti kha vun nolh tthan ka duh ve. Mi tampi nih, kan Inn lo hna, kan Motor le phaisa hna hi kan mah ta taktak ah kan ruah tawn i, zeitindah kan hram a feh chinchin lai ti kan ruahnak ah cu bantuk thil lawngte hna ah cun a hnim in kan i hnim. Cu thil hna cu, kanmah ta ti awk ttha mi asi lo caah (A lo tthan te ding) kan vun hmuh/neih tik zong ah dii a riam hlei lo in kan nunnak tu tha a baa tthiam. Chunglei kan nunnak muru nih fiang tein diriamnak an si lo a theih ve caah asi.

Hawidawt hna, atu lio na nunnak nih Nunnak ti le thlachuahnak taktak asi mi Jesuh Khrih hi na cohlang ve cang maw? ti hi bia kan ihal nak hmasacem si seh law! Na nunnak chunglei taktak ah hnangamnak le daihnak na neih bal lo asi sual ah cun, Nunnak ti taktak asi mi Jesuh Khrih na rak cohlan rih ve bal lo ruang ah asi men lai. Atu na umnak hmun tein, Jesuh Khrih cu na khamhtu le na Bawi ah rak cohlang ve hmanh, diriamhnak na hmuh lawng si lo in, na nunak lam zong an thlen lai i hnangamnak le daihnak lawng si lo in, thlachuahnak ruahthar na nunnak ah asur tthan lai. Cucu, na mit in hmu kho hmanh hlah law, na thinlung in na cohlan nak kha ZUMHNAK ti mi cu asi.

Ebers papyrus timi Babilon sii ai lei an ttial nak cauk chung ah cun, Ngandamnak le zawfak mi hna thlop ning hi a phunphun in an rak ttial. Asinain, Moses nih cu cauk chung fimnak vialte cu a rak cawn ve ko nain hmang loin, Isreal mi hna Rul nih a cuk tik hna ah , Darrul a ser mi tu zoh in damnak an hmuhnak lai Pathian nih a chimh mi tu a rak cohlan i Isreal mi hna kha Dar Rul a tar mi zoh a rak fial hna. A zoh mi cu an rak dam taktak. Zumhnak timi cu, nangmah na ruahnak le na tuaktan ve nak le mitampi nih a popular tiah an ruahmi khuaruahnak sawhsawh si loin, Pathian nih A SI tiah a chim mi cohlan nak tu asi i cu cu NUNNAK DIRIAMHNAK asi fawn.

Pathian nih A SI a ti mi cu, Ka fa na sualnak ngaihthiam na si cang! Nunnak Ti taktak asi mi Jesuh Khrih hi rak cohlang law na lamtthing kha mertaak cang tiah a kan kawhnak hi asi. Cu Jesuh Khrih na cohlan ve asi ah cun, NUN diriamhnak na hmuh lawng si loin, na Nunning zong an thlen lai i, thlachuahnak lamthar ah an hruai lai. Kei ka nunnak zong a ka thlen ve i, Scientist tampi nunnak zong a thlen hna i mifim tampi nunnak zong a thlen hna. Nang na nunnak zong thlen an duh ve i diriamhnak pek an duh ve.

Carel tu dihlak cung ah Bawipa thlachuahnak a thar in tlung tthan ko seh.

Upatnak he,

Ngun Thawng Lian,

Japan

Fale Nih Mithmai Tha An Hmuh Nakhnga Nulepa Tuanvo

CIM Caan Hmannak (26th September, 2010)

Zumtu nu le pa hna,

Pathian Dawtnak, Velngeihnak le daihnak cu nan dihlak cung ah hmun tthan ko seh. Zungzal nungmi Pathian fa kan si khawhnak ding ah a nunnak pek in khamhnak a kan siam piak tu kan Bawipa Jesuh Khrih min thangtthat si ko seh.

Psalm 75:1 "Nangmah cu kan in thangtthat, Maw Pathian, nangmah cu kan in thangtthat. Zeitluk in dah na lianhngan kha kan thanh i khuaruahharmi thil na tuahmi kha kan chim."

Psalm 25:4,5 "Maw Bawipa, na lam kha ka cawnpiak hna law ka hngalhter hna. Nangmah cu ka khamhtu na si caah na biatak ningin nun cu ka cawnpiak tuah. Chun nitlak in nangmah kha kan bochan."

Thlacam cahnak:

• Indianapolis, USA ah an dawtmi an Nu nih a kaltaak mi hna, ngaihchiatnak a tong lio mi Pastor Albert Kap le a fale le an unau hna caah
• Indiana a ummi kan Far, Dawt Tin Cuai, kal lei damlo nak: Pathian sin ah damnak dingah Thlacam pi hna usih
• Thawngtthabia ruang ah ramchung, ramleeng, ah rianttuan in khual a tlawng lio mi kan Pa le hna caah
• Ngaihchiatnak a tong lio mi le harsat nak a tong lio mi hmunkip um hawikom cio hna caah
• Kan Khrihfa bu cio Pastor le Upa hna, hruaitu dihlak hna caah
• Mah vial hi ka chim khawh tawk siseh law, Pathian sin ah bawmhnak hal in thlacamnak nei cio hna usih.

Nihin Thawngtthabia a kan chimtu cu, Sayamah Fom Men, Philadelphia, USA asi. Mongzua College in a awn hnu ah, MIT, Insein in MDiv zong a awng i Myanmar Baptist Convention, Yangon ah rian a rak ttuan. Atu hi a inchung(Saya Thomas Cung Bik) cacawnnak, Philadelphia ah a um ve lio asi. An chungkhar in Pathian nih thlachuah pe hram hna seh law, Lamhruai ko hna seh. CIM ah lawmhnak he kan don.

Thawngthabia kan ihrawm hna hlan ah Ruahchannak ttha bik timi Pathian thangtthatnak ngai ta hna usih. (Gmail na hman ah cun hmanthlak hi na hmu lo kho men. Youtube hman khawhlonak hmun na um ah cun hla na ngai kho lai lo. Sermon hna hi CIM website zong ah zoh khawh an si).

www.chininternetministry.org

Sayamah Fom Men:

Nihin Bawipa thawhthan ni ah dam tein kan phan ti hna. Bawipa cu kan cungah a tha pengmi kan Pa a si caah a min thangthat si ko seh! Atu bantuk in Chin Internet Ministry hmangin khuazakip i a ummi Laimi nih Bawipa bia caan khat te ah kan i hrawm khawhmi hrimhrim hi a sunglawi tukmi a si. Caan tha a ka petu CIM upa hna cungah kaa lawm. Nan dihlak cungah Bawipa nih thluachuahnak in pe ko hna seh!

Fale Nih Mithmai Tha An Hmuh Nakhnga Nulepa Tuanvo

Baibal relnak: Cun Jesuh cu pum lei in siseh, fimnak lei in siseh, a hung thang i Pathian hmai le minung hmai ah mithmai tha a hmu (Luka 2:52).

Tulio hi khoika paoh ah fimnak lei in siseh, technology lei in siseh, a thancho tuk lio a si. Cucaah minung kan nundaan zong aa thleng ngaingai. Kan pawngkam ah kan hmuhmi thil hna zoh tikah kan vawlei hi kaa kip in a rak thang cho. A thatnak tampi a um ko nain, hi thanchonak nih kan Khrihfa nunnak zuamcawh (challenge) a kan tuahmi thil zong a tampi ve. Cucaah, Khrihfami nih cun kan fale nih zei tin dah Pathian hmai le minung hmai ah zohchunh awk tlak tein an than khawhhnga timi hi ruah lo awk a tha lo. Pathian duhning in an fale cawnpiaknak ah a fel ngaimi nuva kong zohti hna dingin kan sawm hna.

Luka 2:22-52 kan zoh tikah Jesuh cu a nu le a pa nih, fapa a si caah le Judah miphun a si caah, Jerusalem Biankinn ah an kal pi i Moses nawlbia ningin apnak an tuahnak kong; Jesuh kum hleihnih a tlin hnuah Lanhtakpuai ah Jerusalem biakinn ah an kal pi than i an tin lei ah anmah sinah a tlung ve lo ti an hmuh tikah a nu le a pa nih Jerusalem ah an kir i, an va kawl than; cun Jesuh cu Biakinn chungah Judahmi cawnpiaktu hna sinah a va thu ve, an bia kha a ngai i, bia a hal len ve hna timi kong kha kan hmuh. Jesuh cu mah lio ah kum 12 lawng a si ko nain a fimning le a bialehning a hmumi poah an khuaruah a har. Luka nih cun, “Pum lei in siseh, fimnak lei in siseh, a hung thang i Pathian hmai le minung hmai ah mithmai tha a hmu” tiah aa tial. Hi kong nih kan nunnak caah a kan cawmpiak mi thil pawl hi zoh ti hna usih.

Judah Miphun le Fimcawnnak

Judah miphun tuanbia kan zoh tikah ngakchia hna caah a hmasabik cawnpiaktu cu nu le pa an si. Cawnpiaknak, thiamnak, le theihhngalhnak timi hi innchungkhar in an i thawk. Kan Baibal nih fale hna cawnpiaktu dingah nu le pa hi Pathian nih a fialmi, tuanvo pekmi an si, tiah a kan cawnpiak (Deut 6:6-9; Efesa 6:4). Nu le pa nih an fale cu anmah le an inn cio ah an cawnpiak hmasat hna. Judahmi nih an i cawnpiakmi cu, “BAWIPA hi kan Pathian a si, BAWIPA lawnglawng hi; BAWIPA na Pathian cu na lung vialte le na ruahnak vialte le na thawnnak vialte in na dawt lai,” (Deut 6:4-5) tihi a si.

Cun, Cathiang an rel khawh, ca an tial khawh nakhnga nu le pa nih an cawnpiak hna. Kum ruk silole kum sarih an tlin in synagogue ah cacawn an i thawk. Judahmi caah fimcawnnak (education) timi hi sianginn kai sawhsawh lawng a si lo. Fimcawnnak timi hi nu le pa (chungkhar) nih tuanvo biatak tein an lak. Cun cawnmi paoh zah dih lawng si loin, anmah tein ruahnak tha an ngeih khawh i thil an tuaktan khawh nakhnga ding caah an fale kha an cawnpiak hna. Cun an miphun nunphung le nunning kha chan khat hnu chan khat an philh sual nakhnga lo, an theih peng nakhnga cawnpiak zong hi an fimcawnnak pakhat a rak si. Laimi zong nih kan i cawn awk a tha ngaingai tiah ka ruah.

Josef le Mari nih Jesuh An Thanter Ning

Josef le Mari hi zumhtlak a simi le zohchunh awk a thami nu le pa dirhmun ah a dirmi an si. Moses nawlbia nih nan tuah lai tiah a timi kha tha tein an tuah (Luka 2:21). Moses nawlbia nih nan tuah lai a timi tuah ding ah Jesuh cu Jerusalem ah an i kalpi. Cun ngakchia Jesuh cu Pathian sinah pekchanhnak an tuah. Hi nih hin, Josef le Mari nih an fale kha Pathian bia ning tein thanter an i zuam hna ti kha a langhter. Phundang in kan chim ahcun, Josef le Mari cu Pathian a tihzahmi le Pathian nawlbia a ngaimi nu le pa an si.

Cun kum fatin te Jesursalem khua ah Lanhtakpuai paoh ahkhan an kal lengmang (Luka 2:41) timi kan hmuh fawn. Cu caah, Josef le Mari hi Pathian nawlbia tha tein a zultu, zumhtlak nuva an si timi kha kan hngalh khawh. Josef le Mari hi cu lio ahcun minthang zong an si lo. Mirum zong an si lo. Cathiam zong si dawh an si lem lo. An umnak Nazareth khua hmanh hi Judahmi pawl nih an nek ngaimi khua a si (Johan 1:46). Sihmanhsehlaw, an fale kha zumhtlak tein Pathian nawlbia he an nunpi hna timi kan hmuh. Cun, fale zong an theihhngalh tawk tein a cawnpiaktu nu le pa an si ti kha kan hmuh.

“Jesuh cu pumlei in siseh, fimnak lei in siseh a hung thang i Pathian hmai le minung hmai ah mihmai tha a hmu” tiah Luka nih a tial (2:52). Pumlei in a thang timi zawn ah cun Nazareth in Jerusalem tiang ni thum ni li kal a simi kha ke in a kal khawh ve mi nihhin a thawnnak hi a langhter. Fimnak lei zong in a thang tiah aa tial fawn. Fimnak timi hi cu thil tha le tha lo a thleidan khawh nak hi a si. Cun, Luka 2:51 ah “Cu ti cun Jesuh cu an sinah khan Nazareth khua ah cun a kir i a nu le a pa kut tangah nawl ngaite in a um” timi hi kan zoh tikah a nu le a pa hi amah tluk in hngalhnak an ngei lo timi a theih ko nain, an kut tangah nawlngai tein a um timi kan hmuh. Minung nih toidor tein nun hi kan i harh ngai ciomi a si. Kanmah nakin a thiam lo deuhmi, san a tlai lo deuhmi sinah toidor tein um hi cu kan i harh chinchin mi a si. Sihmanhsehlaw, kan bawipa Jesuh a nunnak nih, toidornak hi mifim hna nih an nunning pakhat a si timi a langhter.

Cun kan Baibal nih Bawipa Jesuh cu Pathian hmai le minung hmai ah mithmai tha a hmuh tiah a ti. Taksa lei in a thawn sawhsawh lawng si lo. Mifim tiah mi nih an hmuh sawhsawh lawng a si lo. Pathian hmai zong ah mithmai tha a hmu tiah aa tial. Pathian hmai ah mithmai tha a hmumi cu Pathian nih a duhmi zei dah a si timi theih i nifatin nunnak ah aa nunpi mi hi an si. Minung hmaiah zei tluk in mithmai tha kan ton hmanh ah, Pathian nih tah zei tin dah a kan hmuh ve lai timi hi nifatin kan nunnak ah ruahchih a hau. Cu lawng si loin, Bawipa Jesuh cu minung hmai zong ah mithmai tha a hmu tiah aa tial. Pawngkam ah a ummi hawikom he zong lungrual tein um a thiam i, hawi le kom zong nih an dawt ngai timi kan hmuh.

Ngakchia pakhat a thannak ahhin pum lei lawng thawn sawhsawh a za lo. Ca lawng thiam zong hi a tling kho lo. Zei thil a tonmi paoh ah tha tein ruahzia a thiammi, a hmanmi lungput a ngeimi a si a hau. Pathian a tihzahmi le pawngkam hawikom he zong i rem tein a nung thiammi an si nakhnga cawnpiak le lamhruai dingah nu le pa cu Pathian nih tuanvo a kan pek. Hi ka zawn ahhin Bawipa Jesuh cu Pathian pei a si cu tiah kan ti men ko lai. Nain Baibal tha tein kan zoh tikah Bawi Jesuh cu “a hung thang” tiah aa tial. “A thang” timi sullam cu duhsah tein a rak sang tinak khi a si. Judahmi nih kum zeizat a si ah mah tiang cawn ding timi ning tein a thang. Josef le Mari nih an cawnpiak buin a thang timi hi kan hmuh. Josef le Mari nih theih dingah a herhmi pawl, cawnpiak ding pawl vialte kha an rak cawnpiak dih timi hi cu a fiang. Cucaah Josef le Mari hi anmah an thiam tawk in fale a cawnpiak kho ngaimi, Pathian nih tuanvo a pekmi hna cungah zumhtlak tein a nungmi an si ti hi fiang tein a lang.

Biafunnak

Cucaah, Khrih ah u le nau, nu le pa hna, kan Baibal relmi chungin kan hmuhmi zoh tikah Pathian nih kan nunnak cio ah a kan cawnpiak mi cu: Pakhatnak, nu le pa hi Pathian nih fale cawnpiaktu dingah thawnnak le tuanvo a pekmi kan si. Kan thiam tawk in cawnpiak dingah Pathian nih a duhmi si. Sunday school cawnpiaktu hna cungah a dihlak in i bochan ding a si lo. Kan fale caah tuanvo a ngei bik cu kanmah kan si. Caan tampi ahcun, nu le pa tampi cu an fale zei tin dah an fim khawhhnga ti nakin zei bantuk sianginn a tha deuh hnga, zei bantuk cawnpiaktu/cachimtu a tha deuh hnga timi lei ah an lungthin a um deuh tawn. Pathian nih tuanvo a ngei bik ah a kan chiah, Pathian nih fale cawnpiak ding ah fimthiamnak a kan pek timi hi kan philh sual tawn. Nu le pa si mi paoh nih fale cawnpiaktu dirhmun ah Pathian nih a kan chiah timi hi zei tik hmanh ah philh lo ding a si. A caan kan ngei lo ti ding a si lo. Fale cawnpiak caan hi a biapi bikmi pakhat ah chiah a hau.

Pahnihnak, Khrihfa biaknak hi cawnpiaknak he then khawh a ngahmi a si lo. Cawnpiaknak he a kal ti pengmi a si. Baibalca nih cawnpiak dingah a kan fialmi a si caah aho paoh cawnpiaktu kan si. Cun, Pathian nih a kan fialmi rian a si caah kan tuah awk hrimhrim a si. Kan Bawipa Jesuh a nunnak kan zoh tik zong ah cawnpiaknak rian hi biapi ngai ah a chiahmi a si. Cucaah zumtu le khrihfabu vialte ca zong ah cawnpiaknak hi a biapi tukmi rian pakhat a si. Innchung khar ah siseh, Khrihfabu ah siseh, ngakchia cawnpiaknak hi a biapimi pakhat ah kan chiah peng a hau. Ngakchia (kan fale) cawnpiaknak caah a herhmi cawkpiak le phaisa chuahpiak hi Khrihfabu nih i harh hrim hlah usih. Zei ca tiah cun kan fale hna vawlei lei in, thlarau lei in an than nakhnga kan hmanmi le kan dihmi hi, hmailei kan Khrihfabu thanchonak ding caah kan i chiahmi thil (investment) tha tukmi a si, ti hi philh hlah usih.

Phungthluk bia 22:6 ah cun, “A zulh awk a simi lam kha ngakchia cu cawnpiak law, a upat tikah mah cucu a pial tak ti lai lo” tiah kan hmuh. Kan fale le kan naule nih pumlei in siseh, fimnak lei in siseh an than i, Pathian hmai le mizapi hmai ah mithmai tha an hmuh ve nakhnga cawnpiak ding le lamhruai dingah nulepa hna le Khrihfabu nih tuanvo nganpi kan ngei ti hi philh hna hlah usih.

Kaa lawm.

Fom Men

Philadelphia

Mirum Mihrut

CIM Cawn Nithum Ni caan hmannak

(22nd September, 2010)

Zumtu nu le Pa hna,

Pathian Dawtnak, Velngeihnak le Daihnak cu nan dihlak cung ah hmun tthan ko seh.

Johan 3:16 'Cuticun Pathian nih vulei hi a dawt hringhran caah a Fapa ngeihchunte kha a pek, cucaah a mah a zummi poh cu an thi lai lo, zungzal nunnak an ngei lai'.

Theihternak:

Voidang tawn lo deuh in, Zarhpi lawng si ti loin cawn ni thum zong ah thawngthabia, Baibal cawnnak, zumhnak ah thazaang a kan pe tu ding etc.. aa tlak ning in CIM caan hmannak neih lengmang kan izuam lai. Pel lo tein na mail rak rel lengmang. Cun, ahleice in Lomhnak thawngttha thanh zong ka duh fawn.

CIM nih website a neih ve cang!!! www.chininternetministry.org. Mail i thlah mi lawng si loin, website zong in CIM sermon hna relkhawh asi cang. Pathian kan thangtthat. A kan tawlrel piaktu, upa hna cung ah lawmhnak chimcawk lo kan nei.

Tuzarh hi Cawn nithum caan hmannak a voi-1 nak asi i, hmailei zong ah pehtlai tein caanhmannak neih khawh lengmang kan izuam lai. A biapituk mi pakhat cu, Thlacam icahnak le Pathian nih khuaruahhar in lam an hruainak etc.. hna hawikom dang theihter ve na siaherh ah cun, pumpak mail (ntlian@yahoo.com) ah ca ka kua law, zapi sin ah langhter zong kan izuam tawn lai.

Na Dawtnak Hmual ti mi hla ngai ta hna u sih. (Youtube zoh khawh lonak hmun na um ah cun ngaih khawh asi lai lo. Gmail na hman ah cun, hmanthlak zong na hmu lo kho men.)

Nihin caan a kan hman piaktu. Kawlram UPC Khrihfa bu hna i Pacem asi mi, Rev. Dr. Ral Buai cung ah lunglomhnak nganpi kan nei. Pathian nih kan dihlak caah thlachuahnak kan pek piak ko seh.

Rev. Dr. Ral Buai:

MIRUM MIHRUT (A FOOL RICH)

(Luke 12:20)

"Mirum ngai mi pakhat a um i...........mihrut tuzan thengah hin na nunnak cu lak a si lai"

Hi bianabia hi kan Bawipa Jesus nih a chim mi a si. Mipa pakhat nih an unau RO cheu piak dingah a hal lioah hi bia a chim mi a si. "Chaw le va hi minung nih a nun hnawhchan mi a si lo" tiah a ti. A chim duh mi cu chaw le va longte ruat i, thlarau lei kong ruat lo kha nun sullam ngei lo a ti duhnak a si.

Mirum asi tung mi hruh cu a fak tuk, rum cu fim ruangah hmuh mi a lo ko nain. Jesuh nih hun rum hi sual a si tiah a chim duhnak asi lo. Rum long long ruah kha a tha lo, thlarau hi a zici deuh mi a si a ti duhnak a si. Zeiruangah dah hi mirumpa hi mihrut asi hnga?

1. A rumnak kha Pathian pek asi ti a thei lo. Pathian sinah lomhnak bia zong a chim bal lo. Amah tuan khawh le kawl khawh caah a ruat. Pathian sinah chaw le va a pek ti mi bia kan hmu lo. Amah ca rumro a ruat. Ka rum, ka rawl chiahnak a tlum ti lo,ka rawl Inn ka kauh lai,ka nuam lai, ka thlarau cu ei law ding law, i nuam law ka ti lai. "Ka' ti longte asi. Pathian ti mi biafang pakhat hmanah a hmang bal lo.

2. Rum hi minung nun hnawhchan mi asi rua tiah ruahnak a ngei. Chaw le va long a buaipi, Pathian a thei bak lo. Hmuh long a duh, ngeih long a duh, pek ve aa tim lo.Pathian sinin a hmuh mi chaw le va asi kha a thei lo;amah tuan khawh ruangah asi rua tiah a ruat. 'Bawipa ka lawm' tiah ka khat hmanh a ti bal lo.

3. A nunnak nih caan a ngei, azungzalin hi vawleiah a nung lai lo ti kha a thei lo. Donghnak a ngei mi nunnak asi zia kha a thei lo.

4. Thlarau lei nunnak kong a ruat lo, a thei fawn lo. Kum 70 ca longah a nung, Zungzal nunnak a buaipi lo, a thei fawn lo.

Kannih vialte zong kan i ralring lo asi ahcun mirum mihrut bantuk hi kan si kho ve ko. Kan fale ramdang a phan mi hna, phaisa hi kan nunnak caah a herh tuk ko, asinain kan nunhnawhchan mi a si lo, rum hi minung nih a chuah hnawhchan mi a si lo. Paul nih, "Mihrut bantukin um hlah u, ni le caan hi a that lo caah mifim bantukin um u tiah a kan ti.

Jesuh nih, "Hi bantukin pumsa lei long a ruat i, a thlarau zawn a ruat lo mi cu an si" tiah a ti. Nang teh, zeidah a zici deuh ah na chiah? Na pumsa maw na thlarau dik?

A biathiang thluachuah pe ko se. Amen

Phungchim (2010)

September 12, 2010 . . . . Pathian Rian le Minung Rian (Rev. Dennis Ngun Thawng Mang)
September 15, 2010 . . . . Zeidah Na Tuah Tawn? (Rev. Dr. Ral Buai)
September 19, 2010 . . . . Buanchukcho Tuanbia Chungin Khrihfa Tlaihtleng Panga (Saya Cung Hnin)
September 22, 2010 . . . . Mirum Mihrut (Rev. Dr. Ral Buai)
September 26, 2010 . . . . Fale Nih Mithmai Tha An Hmuh Nakhnga Nulepa Tuanvo (Sayama Fom Men)
September 29, 2010 . . . . Nunnak Ti: Jesuh Khrih - I (Saya Ngun Thawng Lian)

October 3, 2010 . . . . Bawipa Caah Na Ngeihmi A Za Ko (Saya Ronald Charles)
October 6, 2010 . . . . Nunnak Ti: Jesuh Khrih - II (Saya Ngun Thawng Lian)
October 10, 2010 . . . . Salm 23 (Rev. James Tin Kung)
October 13, 2010 . . . . Tuahsernak (Nawlbia) Pathian Lungton/Zungzal Nunnak Hmuh Khawh A Si Maw? (Saya Danny Bawi Thianhlun)
October 17, 2010 . . . . A Kan Khamh Lo Hmanh Ah Zumhnak (Sayama Siang Zi)
October 20, 2010 . . . . Beulah Ram Ah Ka Um (Rev. James Tin Kung)
October 24, 2010 . . . . Hnangamnak Taktak (Sayama Elly Mang)
October 27, 2010 . . . . Lot Nupi Kha Va Philh Hlah U (Evangelist Khin Maung)
October 31, 201o . . . . Vawlei Cite le Ceunak (Pastor William Khen Chum Bik)

November 3, 2010 . . . . Khuazei Na Kalnak Hmanh Ah Khuaawng Na Pemh Nakhnga (Rev. Ria Ce)
November 7, 2010 . . . . Pathian Mi Vialte A Riantuan Awkah Va Ser Hna (Saya Stanley)
November 10, 2010 . . . . Nun Hi Zei Dah A Si (Rev. Japheth Lian)
November 14, 2010 . . . . Bawipa Duhnak Tuah, Kan Sii Tha Bik (Rev. James Biak Peng)
November 17, 2010 . . . . Ngaihthiam Hal Usih (Saya Thomas Cung Bik)
November 21, 2010 . . . . Ahodah Na Si? (Rev. Tluang Hu)
November 24, 2010 . . . . Pathian Sinah Lawmhnak Chim (Sayama Biak Tha Hnem)
November 28, 2010 . . . . Lawmhnak Chim Kan Bau Ko Rua (Saya Thomas Cung Bik)

December 1, 2010 . . . . Pathian Thluachuah Hrawmh Nun (Rev. Bawi Lian Thawng)
December 5, 2010 . . . . Siangpahrang Ruuninn siloin Caw Ruuniin Lei Panh In (Saya Mang Hre)
December 8, 2010 . . . . Pathian Sinin Mithmaittha Peknak (Saya Ngun Thawng Lian)
December 12, 2010 . . . . Bawipa Cu Keimah Sin Hrimhrim Ahhin A Um Ko (Pu Cung Hu)
December 15, 2010 . . . . I Thumh Nun (Rev. Sang Cung Uk)
December 19, 2010 . . . . Jesuh A Chuahnak Hmun le Caan (Rev. Philip Hrengling)
December 25, 2010 . . . . Khrismas Thluachuah (Rev. Dr. Chum Awi)

Buanchukcho Tuanbia chungin Khrihfa Tlaihtleng Panga

CIM Caan Hmannak (September 19, 2010)

Caan tlaitu - Biak Tha Hnem

Thawngtha chimtu - Saya Cung Hnin

Ramkip ummi Pathian zumtu hna, a thothan mi kan Bawipa Khrih a thawngtha i hrawm kho dingin caantha le nunnak a kan pe tu kan Pathian a min thangthat si ko seh. Salm catial tu panih 1:1-2 nak ah cun:

Miṭhalo hna khuakhannak ah aa tel lo i Misual hna lam zong a zul lo i Pathian a nihsawhmi hna sinah a ṭhu lomi cu Thluachuakmi an si. An i lawmhnak cu Bawipa nawlbia tu ah khan a si i cu nawlbia cu chunzan in an ruat, tiah a ti. Bawipa duhnak tuah le a nawlbia zulh hi zumtu hna kan rian ngan bik mi cu a si ko.

Tuzarh ah a hleiin thlacam dingah kan sawmduh mi hna cu;

   * Sertu Pathian caah santlai mi kan si cio nak lai.
   * Ramkip ummi laimi hna nih kan umnak cioah nunzia kan thiam khawhnak hnga.
   * Kan kawlram thimnak kongah
   * Kan tuanmi kip ah Bawipa sunpar nak a langh tertu kan si khawh nak hnga.

Tuzarh ah Pathian thawngtha a kan chim tu ding cu Saya Cung Hnin a si. A mah hi Thantlang peng, Lungler khuami a si. 1996 ah khan tanghra a rak awng. Cun 1999-2003 ah Serampore Senate asi mi Clark Theological College, Nagaland, India ah B.Th. a rak laa. 2004-2006 tiang cu siangin thiam ah B.D a rak cawng than. 2006 in 2007 tiang Korea pawl sinah missionary teacher a rak tuan. Atu Bible College of Victoria, Melbourne, Australia ah MA in Theology a cawng lio mi a si. Sianginn a kai nak poh ah cathiam laksawng a hmu zungzal mi a si i laimi min a hngal ter tu zong a si. Australia a kal hlan teah Khampat ah Pastor a tuanmi Rev. Za Khar fanu Zing Zing he kutsih nak an ngei Saya Cung Te cungah tampi kan i lawm. A tucu a mah caan a si lai.

Baibal Caangthim: Gen. 6:13-15; 9:11-13

Tlangtar: Buanchukcho Tuanbia chungin Khrihfa Tlaihtleng Panga

                      Five Christian Principles from the Flood Narrative

Gen. 6:13-15: 13Cun Pathian nih Noah cu a thawh i, “Minung hi an dihlak in hrawh awkah ka ruah cang. An dihlak in ka hrawh hna lai, zeicahtiah vawlei hi sualnak an tuahmi in a khat. 14Cucaah cun lawng pakhat in i ser, thing ttha kha hmang hna law a chungah a khaan ser hna, cun lawng cu a chunglei he a lenglei he kahtazasi thuh dih. 15A tung pe 450, a vang pe 75, a san 45 in na sak lai.

Gen. 9:11-13: 11Ka biakamnak cu hihi asi: Thilnung vialte kha buanchukcho in hrawh asi ti lai lo... 12Cun Pathian nih cun, “Nanmah le saram vialte hna sin i ka sermi ka biakamnak zungzal in a hmunmi hmelchunhnak caah, 13ka chuncha cu minmei chungah khin ka chiah. Vawlei he biakamnak ka sermi hmelchunhnak asi lai.

Biahmaithi:

Ramkip ah ummi hawidawt vialte hna damnak petu Bawipa min in nan kut kan tlaih hna. Internet hmangin thawngttha i hrawm kho ding in caanttha a kan serpiaktu Bawipa zong ka thangtthat.

Nihin i kan i hrawm dingmi thawngttha hi voidang ka thawngttha chimmi he ai dang ngai. Bible caang hnihkhat thim in fianternak (textual sermon) ka chim deuh tawn. Emory University i thawngtthachimnak kong ah professor a tuanmi Fred. B. Craddock cattial mi “what is the point in a narrative” (hi tuanbia nih zeidah a chim duh?) a timi hoihin atutan cu thawngttha chim ka duh. Genesis dal 6 in dal 9 aningpi in kai thim.

Bible lei a hlathlaitu hna, a thiamsang hna nih Gen. 1 in 11 tiang hi tuanthu (myth) bantuk ah an ruah i tuanbia hman taktak silo (prehistoric).ah an ruah. Laimi i Chur le Palo tuanbia bantuk ah a ruatmi an tam pi. Sihmanhselaw, kan thawngttha caah Pathian nih thaw a chuahhnawhmi cathiang ah ruatin i hrawm hna usih.

Buanchukcho tuanbia hi chim hau ti lo in kan theih dih. Mi an sual tuk. Pathian nih vawlei ttawl a duh. Noah lawng a ser ter. Ruah ni 40 a sur. Lawng chung ummi lawng an luat. Cuvial cu asi ko. Sihmanhselaw, hi tuanbia chunghin zeidah Pathian nih cawnpiak a kan duh tihi thuk deuhvak in pilh hnawh hna usih ti kan sawm hna.

Buanchukcho Tuanbia in Cawnawktlak Khrihfa Tlaihtleng Panga:

1. Pathian biak hi alun in i lun a herh (6:13-14).

Fimhrin te in ruah ahcun Pathian biak hi hruh taktak a lo ko. Zatlang nunah mihrut ti i kan ruah tawnmi hna khi hawi zawng loin sullam nei lo thil a tuah tawn mi khi an si. Tcn. Laam hi hruh asi lo nain laamlo caan i a laam mi cu mihrut an si. Rili kam le tiva kam ah lawngser hi hruh asi lo nain Pathian nih Noah lawng ser a fial mi tu hi cu hruh fial bantuk khi asi ko. Ni a tlang cuahmah, van a thiang, khuadawm kuttum tia hmanh a lang lo. Cu hlei ah tlangro pi ah asi fawn. Horkuang thukpipi vialte ti nih van phum dih i lawngpi ti cungah van i cit ding cu hruh pah lo ahcun zumh awk a ttha lo. Noah van i siter ah hin lawng ser cu kan i ot bel hnga lo dah ka ti.

Kamkhat ah, Bawi Jesuh kan zumh mi zong hi hruh rumro pi a lo ko. Aluancia kum 2000 lio i a rak chuak mi heh ti i kan va biak hi zei sullam cu hme a nei, ti awk te khi asi ko. Nitlak ram minung tampi nih an ti zong hi an mawh lo. Cun Jesuh hrimhrim hi mihrut a lo ve ko lo hme maw? Tuu 99 hna kal tak zau i a tlaumi pakhat te kawl (Mt. 18:13), mi 5000 hmanh zeihuaha lo tein rawl heidangh khawh hna i mah rawltam ziah (Mt. 14:13-21), ka thi lai ti i theih ko buin mah thihnak hmun lei i kal thluahmah (Lk. 18:31-33), nunnak changreu hei si, mithi hei thawhter i mah vial vailam cung i thih (Jn.6:48). Cun Naman ralbawipa Jordan tiva i voisarih hnim fial (2Sia 5), fapa pakhat lawng pekmi Abraham hna fapa thah fial (Gen. 22). Zeidah sullam an ngei, hruh rumro pi cu asi tak ko lo maw?

Cathiang nih zei a ti ve dah? “Vailamtahnak i Khrih a thihnak kong hi a tlau lio lengmangmi hna caah cun hruh (pakpalawng) bia asi ko, sihmanhselaw khamh lio lengmang mi hna kannih caah cun Pathian hmual asi (1Kor 1:18). Pathian nih Noah lawng ser a fial mi hi minung mithmuh ahcun hruh fial asi ko nain Pathian thawnnak a langhnak hmual asi. Pathian biak hi fimnak (rational) in tuak ahcun hruh cikcek asi ko, a lun in i lun a herh ko. Hebru 11:1 ah “zumhnak cu kan mit in kan hmuhkhawh lo mi a um ko ti kan zumh hi asi” ati bantuk in Pathian biak hi hmuh khawh lo, fian khawh lo, sullam ngeilo hruh si tawn hmanhselaw, kan zumh ahcun nunnak lam ah a kan hruaitu asi. Noah nih a zumh caah minung mit ah sullam a ngei lo mi lawng aser. Nunnak an hmu. Zumh hi i lun asi i, i lun ahhin zumhnak hmual, Pathian thawnnak hmual a lang.

2. Pathian biak hi mi soinak asi (6:13-21).

Narrative preaching mit in catlang le catlang kar van rel ta usih. Noah nih lawng a ser lio ah zeitluk in dah nehsawh a ton hnga. Soisel lo awk le nehsawh lo awk cu a ttha ve lo. Tlangcar i tilawng va sak ve zong cu nehsawh tlak asi tak ko. Kamkhat in minung hi misoi lo in a um kho lo mi kan rak um. Thil hi a chiatnak lei rumro in a hmu mi kan um (pessimists). Cu bantuk mi cu soi lo in an um ahcun hrichia nih a thawh hna, zeitluk in thla a muih ti theih duh ah mei an hmih hram, ihkhun ih tiang an duh lo. Ihkhun peng ah mi an thi ai tiah a ttha tuk ko mi ihkhun tiang in thilchia ah an ruah. Robert Fulton nih sehin monghmi tilawng a rak ser i Hudson tiva ah test a rak si. Mipi lakah soidur (pesimists) kawi le dua an rak um ve. “A kal kal khawh ah ka hngawng,” tiah an i ceih len. An mit hmuh bak ah a hong kal vuaimai ko. Cu bakah cun “A maak mak khawh ah ka hngawng,” an ti colh tthan ti si. Maw minung zia! A kal kho lai lo ti thlu bakah a ma kho lai lo ti a hmang mi kan zia! Kan Bawi Zisuh hmanh kha soisel a rak si mu kha. Thiamtuk in a van cawnpiak tikhna ah na hngal an ti (Lk. 4). Mi a dam ter hna i nawl na buar an ti. Rev. Van Lo nih, “Pathian riantuanmi cu minih an in soi hna lai,” tiah roling in a rak chim ti si. Pathian biak le riantuan ahhin soi lo khawh hi a rak si rua lo. Kan Bawipa Jesuh hmanh soi asi caah kan nih zong soi kan ing ve ko lai. Soitu si lo in soi in a thiammi si i zuam hna usih. Kan mitthli nakin kan thluachuah rel ziathiam i zuam deuh hna u sih. Ihkhun hi mithih tawnnak ti in hmu lo in mitkuh thaw in kan i dinhnak ti in hmuh i zuam deuh hna usih.

3. Pathian biak hi aman fakpi pek a herh (6:13-21).

Pathian nih Noah rian a fialmi hi hruh rian va si lo hmanhah a fawi mi asi lo. Pe 450 sau, pe 75 kau, pe 45 sang mi lawng dot thum mah lawng nih sak ding mi hi i ot ngam ding hmanh khi asi lo. Cu lawng hlah, saram vialte a khuah tling tein khumh, an rawl ei ding vialte khumh hi aman a fak taktak mi rian asi. Noah nih Pathian rianfialmi tuan awkah aman tampi pek a huam. Kan Laimi Khrihfa dirhmun zoh ah thluachuah lawng kan i ham i aman pek kan zuam lo. Jesuh Khrih cu khamhtu lawngah kan i ser zuam i bawi ah cun kan ser duh lo. Zumhnak lawngin khamhnak kan ti i zumhnak i a theipar asimi tuahsernak cu a ken ah kan fim diam. Tuahsernak abiapit zia a chim mi poh hell tawdeng den ding, liberal tuumpi ah kan chiah hna. Kutka bi ah kal zuam lo in kutka kau taktak kal buin hawinak sui luchin ngan deuh hmuh kan duh (Matt. 7:13-14). Kan Laimi Khrihfa kan sinak ah ngaihchiabik asi ti in ka ruah mi cu kan tuhlonak lo ah theipar tthattha zuun kan i timhmi hi asi. Kan min hmailei thleih le thluachuah kan hmuhmi a tamtuk ko rua ka ti. “Laimi cu innka tawh a hrenh bel lo mi miphun kan si” kan i ti i kan i lungsi ngai tawn. Laimi cu kan rumnak hi kan hmancia mi (kan neih ti lo mi) in ai tah tawnmi miphun kan rak si fawn (sia pa zeizat dah a thah cang? tbk) Laimi nih kan hmanthlu cangmi vapual nun, dinnak nun hi i hmaihngalpi ngam ding kan si ti lo. Bawi Jesuh hnu zulh ding ah a man tampi pek a herh. Kan miphun nih vapual kan i hmaihngalpi tthan nak ding caah aman tampi pek a herh. Khrihfa sinak nih dinfelnak a kan thim ter khawh a herh. Bawi Jesuh khamhnak lawng aduhmi siloin a sal si kan huam zong a herh. Pathian biak hi aman fak pi pek a herh.

4. Pathian thawngin zeipoh asi kho dih (6:19-22)

Pathian nih Noah a fialmi rian hi minung tuaknak in cun asi kho bak lo mi rian asi. Arpi le arpi hmanh i sanhnak vawlei ah mah le mah ai ei mi samram, lawng khat i khumh ding cu asi kho bak lo mi thil asi ko. Nazi pakhat ah 120 kilometer tiangin tlik a cakmi cakei (Chitah) nupa le dawkawng nupa, Sahngar nupa le arkhong te nupa, uico te nupa le zawhte te nupa, rawltam deihpi (chiandeih) te nupa le nunnem tuu tete nupa, artlang te i an kal ngiahmah ding, lawng chung i tla rirei te i an hei dir tti ding, sikhawh dawh asi lo. Israel Prime Minister hmasa bik David Ben-Gurion nih a rak chimmi cu “Pathian pennak ah chiandeih le tu fano an bawh tti taktak zongah, kannih Israel cu Arab ram he kan bawh tti ahcun tufano nakcun chiandeih kan si thaim ko lai” a rak ti. Ai ral tuk mi le ai do tuk mi he daihnak he bawh tti hi asi khawh lonak a langhter nak asi. Sihmanhselaw Pathian veel thawngin ral le ral zong daihnak, remnak, dawtnak he bawh tti khawh asi ko. Minung nih asi kho lai lo kan ti mi hi minung lohma a rak si i siter taktak hi Pathian lohma asi tawn. Jesuh ticung a kal tertu le mithi thawhter hna hi Pathian lohma an rak si tawn. Minung mi hmuh ah a si kho lo mi hi Pathian thawnnak hmual langhtertu an rak si lehlam tawn.

5. Buanchukcho pinlei ah chuncha a um zungzal (9:1-17).

“Pathian rian si hlahsehlaw cu” kan ti ruangmang caan hi a tam cio ko lai mu. Pathian biak le rianttuan hi zeitluk in dah a man a fah i hruh rian a lawh tawn. Zeitluk in dah mi soi kan in tawn. Ahar ko. Sihmanhselaw buanchukcho pin leiah chuncha nih a kan hngah ko. Buanchukcho lo in chuncha a um kho lo. Vailamtah lo in thawhtthannak a um kho lo. Noah nih Pathian fialmi rian manfak pi pek a zuam caah a inchungkhar le saram hna thihnak horkuang chung in an luatnak le Pathian nih thluachuah a peknak kan hmuh. Pathian nih Noah he chuncha biakamnak a ser fawn. Bawipa riantuan hi a har ko. A har hringhran ko. Hruh rian asi ko. Sihmanhselaw, buanchukcho pinlei ah chuncha a um zungzal. Mitthli pin lei ah nunnak luchin a um zungzal.

Biatlangkawmnak:

Thawngttha kan i hrawmmi Roy B. Zuck nih a ttialmi tuanbia in a tlang kawm ka duh. Tlangval note nih Violin concert a peknak kong asi. Violin a cawnnak kum 15 asi cang. A tum a thiam tuk hringhran cang. Mipi sinah a thiamnak langhter a cu cang. Concert an tuah i music thiam hna le a dang miphun an tling. A van tum i mipi an viu ning le a thiam an hei ti ning. Fungkhat hnu fungkhat a hun tum. Mipi nih an uar ning a zik a phan. Sihmanhseh tlangvalpa mithmai ah ni a tlang kho lo. Ai lunghmuih kho lo. Ai lawm kho lo. A fung donghnak a phan zuahmah cang. A donghlai ah tarpa khabe hmul tiang a par cang mi nih a lu a van suk. Tlangvalpa lawmhnak in a khat. “I did it” tiah a au. A violin tum a mak. Kha tarpa kha Violin tum ah grandmaster (thiam hlei sang) a rak si ai. A caan vialte, a phaisa vialte, thluakfak in violin a cawnmi vialte tarpa nih a lu a van suk in “A phu ko” tiah a ruah i lawmhnak in a khat. “A phu ko.... A phu hrimhrim tak ko....”

Thawngtha kan i hrawmmi Pathian nih thluachuah kan pek piak ko seh. Amen.

Zeidah Na Tuah Tawn?

CHIN INTERNET MINISTRY

(Special Caan hmannak)

15th September, 2010

Zumtu nu le pa hna,

Pathian dawtnak, velngeihnak le daihnak cu nan dihlak cung ah hmun tthan ko seh.

Tahnakhla 3:22, 23 "Bawipa dawtnak a fekmi cu, a dong hrimhrim lai lo, a zaangfahnak zong a cat lai lo; Zing fate in an thar lengmang, Zumhtlak a sinak cu a lianngan hringhran."

Nihin cu ahleice (Special) caan hmannak kan nei lai. Hi caan hmannak ah Caan a kan hman piaktu le Biahalnak a lettu Kawlram UPC Khrihfa bu hna ah Pa cem asi mi, Rev. Dr. Ral Buai, cung ah lunglomhnak nganpi kan nei. Careltu dih lak cung ah Pathian nih thlachuahnak kan pekpiak seh law, ihlawk nak nganpi kan nei cio lai tah ruahchannak ka nei.

(Biahalnak le hi caanhmannak a tuahtu hi cattialtu (Ngun Thawng Lian, CIM hotu) a si. A tawinak in NTL tiah ttial a si lai. A tanglei hmanthlak hi Pu Ro Thawng, Singapore nih a thlak mi a si. A cung ah kan i lawm. Gmail a hmang mi nih hmanthlak hi nan hmu lo kho men).

(Rev. Dr. Ral Buai)

Rev. Dr. J. Ral Buai he biaruahnak:

NTL: USA na tlawn lio asi i, na khualtlawnnak ah Pathian nih lam in hruai ko seh. A hmasa bik ah, na tuanbia tawi rak kan chim kho law kan duh ko.

Rev. Dr. Ral Buai: A ka hringtu ka pa hi Vawngtu Bawi Albik fapa hniang Ui Mawng hrin ka si. Sungtinpar a pa hi ka u asi. Ka nu hi Zephai khua chuak asi. Yangon-ah kum 40 dengmang ka um cang i, Yangon khua mi ka si ko cang rua. Fapa pahnih le fanu pahnih ka ngei hna i, ka fapa pahnih le ka fanu a hniang deuh cu Dallas,Texas-ah khua an sa, ka fanu a upa deuh tu cu Manila,Philippines -ah PhD a kai lio. Ka fale hi keimah nakin ca an thiam deuh dih. Tu pakua ka ngei cang, a pahranak a chuak deng. 1943-ah a chuak mi ka si.

NTL: Pathian nih a rianttuan ding ah zeitin dah an kawhning asi i, zeitin dah timhlamhnak na rak neih?

Rev. Dr. Ral Buai: Pathian riantuan dingah fiangte in kawh mi ka si. Rian pakhat tuan hmasa i, biaknak leiah a hlawk deuh lai ti ruah i tuan bantuk, nainganzi lei ah zeihmanh ngah ti lo ruang i Pathian lei i merh ti bantuk cu asi lo. Ka mangah ka hmuh, ka nunnak nih a theih, evidence tampi ka hmuh mi a um, Pathian nih an auh ti mi bia chimtu tampi an um fawn.

NTL: Pathian rianttuantu hna caah zeibantuk sinak/nunning hna dah a herh i, zeitindah Pathian rian an ttuan cio awk asi?

Rev. Dr. Ral Buai: Pathian riantuantu caah a herh bik mi cu 'honesty & integrity' hi asi. Zumh awktlak si hi riantuantu caah a herh bik, biadik chim le, chim bantukin nun ve hi riantuantu caah a herh bik.

NTL: 'Hrintthannak' timi hi zeidah asi i, zeitindah 'hrintthan' sikhawh asi?

Rev. Dr. Ral Buai: Hrinthannak ti mi a hrampi tak tak cu 'lungthin i thlen, lungthin thar,duhnak thar' hi asi bik ko. Nun le ziaza aa thlenglo mi, hmurka hrinthar kan tam tuk cang hi. Change of mind, change of direction, change of desire, change of life' hi a si.

NTL: Khrihfabu hna tluang tein kan kalkhawhnak ding ah Pastor, Khrihfa upa hna le Khrihfabu chungtel hna zeitindah kan ipehtlaih awk asi tiah na ruah?

Rev. Dr. Ral Buai: Pastor cu Khrifa bu a cawmtu asi, zohkhenhtu a si, hruaitu a si. Hi bantuk si lo in, Bawi lungthin a ngei ahcun, nawl ngeih long a duh i, a hruai tung lo ahcun Pastor tha a tling lo. Khrifa upa hna cu Pastor bawmtu an si, a uktu an si lo. Bu tampi nih Pastor hi 'employee' tluk an ruah hna i, Church council nih duh paoh in ti khawh dingah an ruah. Spiritual authority a ngeitu Pastor a si, upa an si lo.

NTL: Hruaitu pakhat nih (Biaknak lei, Vulei lei) zei bantuk 'sinak'(Azichin) dah neih a herh?

Rev. Dr. Ral Buai: Personal quality hi a zici ngai mi a si, a herh bik mi pakhat cu 'relationship' a si. Thil asining cio i kalpi hi a herh ngai. Zeibantuk asi zongah 'side ngeih cia' hi a tha lo. Pastor cu 'neutral' a si peng awk asi. Biatak a tanhtu si a herh ngai.

NTL: Pathian rianttuan aa tim i, Baibal sianginn kai aa thawh mi mino pakhat sinah zeibantuk ruahnak dah na pek lai?

Rev. Dr. Ral Buai: ...................

NTL: 2012 ah vulei caan a dong kho men tiah thawngthang ca an thanh lengmang. Caan dongh lai nak kong zeitin dah na hmuh ning asi?

Rev. Dr. Ral Buai: Vawlei cu zungzal a hmun ding asi lo tiah Baibal nih a ti caah 'vawlei dongh caan' kan ti lengmang mi asi ko i, a ni le caan cu ahohmanh nih an thei lai lo. 2012 an ti zong cu a dik te lai lo.

NTL: Ramkip um mi Chin Khrihfa bu hna sin ah biacah na duh mi a um maw?

Rev. Dr. Ral Buai: Chin mi nih kan panh cuahmah ram kan phak tikah kannih ca ahcun aa dang tuk mi ram le thilri longte an si. Um thiam le cawlcangh thiam a herh ngai ngai. Tahchuannak ah, 'American normal lifestyle cu third-world i a um mi ca ahcun/luxury' an si dih ko. Lairam kan umnak khua cio kha ruat hmanh ulaw atu kan phaknak ram khuasak ning hi ruat ve ulaw cawn awk le theih awk a tam tuk i, i ralring ngai a herh ko. Kan nunzia kan i thleng lo ahcun kan pawngkam minung caah tuar a har ngai lai.

NTL: Na caan sunglawi le biahalnak na ka lehnak cung ah lomhnak nganpi ka nei. CIM min in lawmhnak zong chim ka duh fawn.

Rev. Dr. Ral Buai: CIM message book one kha ka rel ve i, a tha ngai. Political motivation sermon a tam deuh, an mawh lo. Spritual motivation tam deuh seh law.

Thawngtthabia ihrawmnak:

Rev. Dr. Ral Buai:

ZEIDAH NA TUAH TAWN?

"Nangmah zong cu bantuk cun va tuah ve" (Go and do the same).

Hihi kan Bawipa Jesuh hmurka in a chuak mi bia a si. Jesuh Khrih pawng ah minung group pa 4 an um zungzal. An dihlak in Jesuh a zultu tak tak an si dih lo. Group pakhatnak cu damnak long duh in a zul mi pawl an si i, a tambik an si tawn. Jesuh kha aho asi zong an thei lo, zeibantuk asi zong an thei fawn lo, dam an duh caah an zul ve lengmangko. Jesuh riantuannak kan zoh tikah mizaw damternak rian caah caan tampi a pek ti mi kan hmuh. A pahnihnak cu ei le din duh ah a si. Changreu ei le pumsa lei thluachuah hmuh duhah an zulh i, an buai ngai ve ko.

Voikhat cu Jesuh nih, "A rawk kho mi ei le din lawng kawl hlah u, a rawk kholo mi zungzal nunnak pei nan kawl awk asi cu" a ti hna. Ei le din an hmuhnak asi paoh ahcun Jesuh kha zeibantuk asi zongah an zulh ko. "Khuachia khuavang asi, mi mawlh asi, Samari mi hna khuachia aa hrolh" an ti len zongah an zulh thiam thiam ko. A pathumnak cu chungthu lengnal pawl an si. Jesuh bia le a cawnpiaknak kha heh tiah sual an kawl i, a biachim sual mi tlaih i, Rom cozah sinah report tuah i tlaih kha an i timh mi a si.Cupin ahcun Jesuh Khri zeihmanh a cawng lo mi, theology zong a thei lo mi, Moses nawlbia zong alu ataw a thei lai lo bantukin an hmuh i, an biahal mi zong hi zomtaih phun rumro in an tuah tawn ti kha kan hmuh. A palinak cu 'Jesuh a daw tak tak mi, a tlaihchan mi, a caah zeizong a tuahpiak mi' hna kha an si.

Phungbia a thiam mi (Law scholar) pa nih khan Jesuh sinah a hal mi pakhat cu, "Pathian Bia (nawlbia) vialte chungah hin zei hi dah azicibik le angan bik mi a si?" tiah a hal. Zeicatiah cun Theology SiangInn ah a kai bal lo si kaw, a thei lai lo i, a ningzak seh ti hi a duhnak a si kho men. Cun, hi bia hmanh hi a theih lo ahcun a biachim hi zumh awktlak asi lai lo ti zong a ruat kho mi asi. Jesuh nih dik tukin a vun leh tikah a khuaruah a har. "Maw, Israel mi hna, ngaihmanh u, Bawipa kan Pathian cu Bawipa Pakhat long a si. Bawipa na Pathian cu na nunnak dihlak, na thazaang dih lak, na lungthin dih lak in an dawt awk a si" ti hi a si tiah a vun leh. Cun, theologian pa nih a hal lo mi a vun chim chih, "a pahnihnak cu, nangmah bantukin na innpa hna na dawtawk a si" asi tiah a vun chap. Theologian pa kha chim awk a thei ti lo. Amah le amah kha thiamcoter aa tim i, "Ka innpa cu ahodah asi?" tiah a vun hal than. Jesuh nih tuanbia pakhat kha chim. Jeriko lei khual a tlawng mipa, damiah nih an taihnak kong kha asi. Khual a tlawng mipa cu 1. Damiah he an i tong i, an taih, an velh, a thil an chuh dih 2. Cu bantukin khual a tlawng ve mi, biaknak lei minung, tlangbawi le pastor rian a tuan mi nihcun cupa cu an hrial, 3. Samari mi zong cu lamah khual a tlawng ve. Jeriko lei khual a tlawng mi, damiah nih an taih mi cu a hmuh tikah a zaangfak tuk i, a thlawpbul, a zohkhenh, a buaipi, khualbuk Inn-ah a kalpi. 4. Khualbuk Inn ngeitu nih cun chaw le va a hmuh caah a zohkhen ve. sipueizi caah a hman.

Jesuh nih hi tuanbia hi a chim dih hnuah Nawlbia cawnpiaktu (theologian) cu bia a hal than, "Hi hna lakah hin aho hi dah damiah nih an taih mipa Innpa cu a sihnga?" tiah a hal. Nawlbia cawnpiaktu nihcun, "A bomtu, a zaang afaktu kha a si lai" tiah a leh ve. Jesuh nih, "Na chim mi a hman, nang zong cu bantuk cun va tuah ve"? tiah a ti.

Minung hi kan nunchung ah thil pali long kan tuah khawh. 1. Na hrawk khawh 2. Na hrial khawh 3. Na bomh khawh 4. Na hman khawh. Khrifa chung ah hin a hrawktu kan tam cem ti asi. Cheukhat cu thil tha tuah　kan i tiim lo, hrial lengmang kan duh. Cheukhat tu cu bomh a herh mi paoh asi khawh chungin bomh an duh, cheukhat cu hlawknak a um lo le, anmah nih minthatnak an hmuh longah rian an tuan.

Damiah lungthin cu mi ta chuh hi asi. Biaknak lei riantuantu tampi cu 'ka rian a tam tuk, ka manh lo' ti hi asi. Samari mi lungthin cu midang caah nunnak pek hi asi. Khualbuk Inn a ngeitu lungthin cu sipueizi ca long ruahnak lungthin hi a si.

NANG TAH ZEIDAH NA TUAH TAWN?

(A cunglei Interview nak le sermon hi capar ah maw, bullettin ah maw na chuah asi ah cun, Chin Internet Ministry chungta laak mi asi tiah source na laak nak ttial chih te. NTL)

CIM EC & Advisory Board (2010-2012)

CIM Executive Committee 
Pu Ro Thawng, Siangapore
Pu Siang Dun, USA
Pu Lal Cung Awi, USA
Pu Thomas Cung Bik, USA
Pu Hrang Hlei, USA
Pu Danny Bawi Thianhlun, USA
Pu Ngun Thawng Lian, Japan (Moderator)
Pi  Biak Tha Hnem, USA
Pi Ngun Cer Chin, Germany

Advisory Board Chungtel
Rev. Dr. Stephen Hre Kio, USA
Rev. Dr. Chum Awi, USA
Rev. Dr. C. Duh Kam, USA
Rev. Thawngling Mualhlun, USA
Rev. Philip Hreng Ling, USA
Rev. Pa Ni Maung, Thailand
Rev. James Tin Kung, Australia
Dr. Hai Vung Lian, USA
Rev. Lal Pek Lian, Malaysia
Dr. Lian H. Sakhong, Sweden
Pu Salai Cung Cin, Canada 

Pathian Rian le Minung Rian

CIM Caan hmannak (12th September, 2010)

Zumtu nu le pa hna,

Pathian Dawtnak, Velngeihnak le Daihnak cu nan dihlak cung ah hmuntthan ko seh. Kan nunnak ah nitin te thazaang thar a kan pee tthantu kan Bawipa Jesuh Khrih a min ka thangtthat.

Psalm 84:1, 2 "Maw Lianngan Bik Bawipa, zeitluk in dah na biakinn cu ka duh! Cuka i um cu ka duh hringhran! Bawipa biakinn chung tual cu ka ngai hna. A nungmi Pathian cu ka nunnak dihlak in hla in ka thangtthat".

Psalm 40:1, 2 "Bawipa bawmhnak cu ka hngak lengmang i a donghnak ah ka au nak cu a ngaih i a theih. Ttih a nung mi khor chung khan a ka chuah. nawncek khor chung khan a ka chuah, Him tein lungpi cung ah khan a ka tthutter i fek tein a ka umter."

Thlacam cahnak:

• CIM hruaitu thar hna le Advisory board chungtel thar hna rianttuannak ah Pathian duhning le lamhruai ning in, zapi caah rian an ttuan peng nak lai
• Ram hruaitu upa hna le Ram rianttuan tu hna caah
• Kan Khrihfa bu cio Pastor hna, Khrihfa upa hna caah
• Ngaihchiatnak a tong lio mi hawikom hna caah le a dangdang

Nihin thawngthabia a kan chimtu cu, US um mi Chin Khrihfa bu hna sin ah thawngthabia chimnak in caan a hmang lio mi, Zion Baptist Church, Hakha ah Pastor le atu lio ZBC ah General Secretary a ttuan lio mi Rev. Dennis Ngun Thawng Mang asi. Lunglawmhnak nganpi he kan don.

(Orhlei kam a hriangcem khi Rev. Dennis Ngun Thawng Mang cu asi)

Thawngthabia kan ihrawm hna hlan ah Ka Hmang ko ka Bawipa timi Pathian thangtthatnak hla ngai ta hna usih. (Asennak hi hla a si i hmet ko. Youtube zohkhawhlo nak hmun i na um ah cun, hla hi na ngai kho lai loh. Gmail na hman ah cun, hmanthlak tarmi na hmu lo kho men).

Rev. Dennis Ngun Thawng Mang:

THE MINISTRY OF GOD AND MAN

(PATHIAN RIAN LE MINUNG RIAN)

CAANGTHIM

I Kor. 3:5-8 A ngaingai ti ahcun Apollo cu ahodah a si? Paul cu ahodah a si? Pathian sal pei kan va si ko cu, Pathian an zumhtertu hna kha. Bawipa nih a kan pekmi rian cio kha pei kan hei tuan ko cu; Kei nih a ci ka tuh, Apollo nih a kung kha ti a toih, sihmangsehlaw a thantertu cu Pathian a si. A ci a tuhtu le ti a toihtu thamtham cu biapi an si tung lo. Pathian kha pei biapi cu a si cu, zeicahtiah amah nih khan pei a thanter cu. A tuhtu le a toihtu kha cu zeihmanh an I dannak a um lo; an tuanning cio khan Pathian nih laksawng a pek ko hna lai.

BIAHMAITHI

A tutan khual ka tlawnnak i ka kenmi biatlang pakhat cu PATHIAN RIAN LE MINUNG RIAN ti hi a si. Kan laimi lak i Pathian riantuantu cheukhat nih “ kan rian ngeitu hi Pathian a si ti le keimah ka telnak zawn a si lomi Pathian rian tuantu dang an um ve ko “ ti hngalh le cohlan taktaknak ah kan bau tawn rua tiah ka ruah. Cu nih a chuahpimi cu tantinak silo in, midang nak in keimah le ka riantuanmi hi a hman bik, a tha bik ti in mah lei tang party kawlnak a chuahpi tawn i Khrifabu damnak nak in Khrihfabu zawtnak, miphun thanchonak nak in miphun i thennak le pumpak thathnempinak bantuk lawng ah a dong tawn. Cucaah kan Khrihfabu le kan tuanmi rian ngeitu hi Pathian a si i minung hi a rian i hman sawhsawh menmi lawng kan si ti hi atu lio kan sining ah a biapi tuk ti ka ruah caah hi tlangtar hi ka thim thengnak a si

BAIBAL CAANGTHIM I KORINTH KHRIHFABU CHUNG THIL UMTUNING

Paul nih a rak thokmi Korinth Khrihfabu ah a tlangpi in buainak a um I cu buainak lak ah pakhat cu ithennak a si. Cu ithennak cu lungthin ithennak in a thok. Lai miphun le khrihfabu zawtnak ngan bik pakhat cu ithennak a si ve men lai.

Pumpak uar hlei a ngeimi an si i Pathian rian chung i hmanmi le aa pe taktak mi ciocio chung ah micheu nih Paul, a cheu nih Apollo, Peter ti in an party si an i cuh i Pathian tluk deng in anmah le an uarmi cio kha an hlorh hna. A sinain Pathian fialmi cio an si i an rian ngeitu taktak Pathian pakhat ca i riantuantimi an si kha an rak hngal lo. A caan caan ah laimi micheu zong zapi lak ah cu bantuk cu kan um ve tawn. Riantuantu lungput taktak a si lo na in zapi lak i micheukhat nih riantuantu pakhatkhat kha party ngeih duh ternak lungthin an ngeih ter kho ve. Cu cu iralrin ding pakhat a si ve rua tiah ka ruah.

Paul nih amah a tanh i amah lei a tangmi hna kha nan hmaan tuk, biatak nan tanh caah a si ti sehlaw atu lio i riantuantu cheukhat sining he aa tlak ngai hnga. Paul dirhmun ah hei dir in a kan tanh deuh I nangmah party deuh ka si a kan titu um hna sehlaw, nan hmaan tuk, biatak nan tanh caah a si, keimah hi pei thawngthabia a dirpitu taktak le Pathian rian a tuan taktaktu cu ka si cu kan hei ti men ko hnga. A sinain Paul nihcun amah a tanhtu pawl zong kha keimah hi rak ka uar hlah u, Apollo zong uar hlei hlah u, uar hlei deuh le uar lo deuh hi rak kan ngei hlah u, Pathian rian fialmi ciocio kan si i kan rian ah biatak te in aa pemi ciocio tu kan si, kan i dannak a um lo, Pathian rian chung ah kan i khat ko tiah a ti hna. Cu lungput cu i fonh duhnak lungput le Khrihfabu damnak ca i lam a si kan ti khawh hnga. Kan ram ah a bau ngai rih i kan miphun lak ah a bau ngai rih.

Paul nih a chim rihmi cu kei nih a ci ka tuh a ti A sullam cu kei nih mission rian le thawngthabia chimnak rian ka tuan, a hran rian taktak tuantu ka si , Apollo nih ti a toih a ti. A sullam cu Apollo nih a zohkhenh, a cawm, a cawnpiak, a kilven, a thithruai ti khawh a si hnga. Khatlei holh cun Paul nih Evangelist (Missionary zong ti khawh a si hnga) rian a tuan i Apollo nih Pastor (Pastoral ministry) rian a tuan ti a si hnga. Hi ka ahhin Paul uar deuhtu pawl cu Evangelist uar deuhtu an si ti zong ah a palh lem hnga lo. Cu lio ah Paul nih kei le Apollo cu kan i khat ko a ti tik ah kei Evangelist le Apollo Pastor hi kan I dang lo dahkaw tiah a ti. Nihin ah kan herh ngaingai mi lungput le dirhmun cu a si. Mi tampi nih kan ti kho cio lailo, kan ti khawh hlan chung paoh cu kan ram le kan khrihfabu a dam ve lailo.Riantuantu nih zapi lungthin aa then cia mi kha zual ter chin lo ding a biapi tukmi Paul nih a nun in a kan cawnpiak fawn. Hruaitu, riantuantu lungput a that lo ahcun zapi chungah ithennak a fak chin kho.Kan tuanmi rian ngeitu hi Pathian taktak ko timi le Pathian rian cu kap tampi in tuan a herh cio nak ah Pathian nih a kan hmanmi cio kan si ti lungput he a rian i ipek taktaknak a um lawng ah le riantuantu pakhat le pakhat ipapeknak, icohlan duhnak, keimah lawng hi ka hman bik i ka rian lawng hi rian tak a si, I midang rian cu a tak lo, anmah zong a tak an si lo tinak hna kan hloh khawh lawng ah kan ram a dam lai.

Khatlei holh cun Evangelism rian le Pastoral rian a kal tti i rianttuantu hna an kal tti khawh taktak a hau hnga. Cu ti i a kal khawhnak ding caah mah pumpak thangthat kawlnak le mah pumpak party, zal sanh i mi hman timhnak lungput hna kan thlau a hau. Cu lawng ah kan khrihfabu a dam deuh hnga.

RUAH A HERHMI

A thih tiang Pathian le a ram caah zumhawktlak te i rianttuantu David Livingstone cu Pathian nih a hman i mi tampi Pathian an zum, khrihfabu tampi a hung chuak nain a thih lai ah a chimmi bia cu : -

1. Pathian rianttuantu ka si kaa ti ngam bal lo ti a si.Zeicahtiah Pathian nih Jesuh Khrih in a ttuan ciami dum chung ah ra tel ve tiah a ka sawmmi pa lawng ka si. Keimah tello in Pathian nih a rian a tlolh lailo na in a ka sawm duh hi mi vanttha tuk ka si.
2. Khrihfabu derhtu ka si kaa ti ngam bal lo. Pathian nih Jesuh Khrih in a derh ciami chung tu ah ra tel ve tiah a ka sawmmi pa ka si. Keimah tello in Pathian nih a khrihfabu a derh khawh ko na in tel ve ding in a ka sawm duh caah mi vanttha tuk ka si a ti.

Cu bantuk in kanmah tello in Pathian nihhin a rian a tlolh lai lo na in ra tel ve u tiah a kan sawmmi kan si hi mi vanttha tuk kan si tit u hi thei bu in Pathian riantuantu an Paul cu a nunnak a pek bantuk in riantuantu hna nih kan nunnak kan tthumh ve a hau, Khrihfabu le kan riantuannak ah derhtu (founder) ka si ti zong a um kho lo.I porhlawt ding zei hmanh kan ngei lo.

Asinain a kan sawm bantuk in ee kan ti i kan i tel ko bu in kan i biatak lo le kan daithlan asi tu ahcun kanmah ruangah Khrihfabu a zaw in a rawk kho. Cu caah i biatak zungzal a hau fawn. Paul zong nih cu bantuk rian ahcun biatak chuah in kei le Apollo hi a lut ttimi kan si a ti. Cu rian cu a tthan i a tlam a tlin tikah kanmah kan si lo, tthantertu Pathian ruangah a si i kan i porhlaw ngam bal lo, Pathian tu kan thangthat a ti. Cu nun le cu lungput cu kan ram i Pathian rian a ttuantu hna nih kan herh ngaingaimi a si. Zumhawktlak tein kan ttuan ko nain a tthan lo zong ah kan lung a dong lo, kannih cu tthanternak rianttuantu kan si lo, cucu Pathian rian a si i kannih minung rian cu lung dong lo le thanau lo te in zumhawktlak te i ttuan kha a si a ti. Cu cu kan herhmi lungput le nun a si fawn.

BIA DONGHNAK

Cucaah minung lei i rian cu toidornak lumgthin he a tthan zong tthanlo zong ah zumhawktlak te i rianttuan a si i Pathian rian cu tthaternak le tthanterlonak nawl ngeihnak a si ti thei bu in Bawipa rian chung ah a lut ttimi kan si cio ahcun Pathian ram, kan ram le kan khrihfabu a dam ko hnga. Pathian rian le minung rian kan thleidan a herh bantuk in minung rian ah a dongh tiang zumhawktlak te in dir tti kan herh ko.

God who loves action always wants to see us to live and to die in action.

(Dennis Ngun Thawng Mang)