Luka 4:18

CIM Zarhpini Caan Hmannak (July 31, 2011)

Caantlaitu: Ngun Thawng Lian

Thawngthachim: Pu Zo Tum Hmung, USA

Bawi Khrih ah Zumtu Nu le Pa hna,

Caanttha a kan petu kan Bawipa Jesuh Khrih minin nan kut kan tlai hna. Pathian Dawtnak, Velngeihnak le daihnak cu nan dihlak cung ah hmun tthan ko seh. Bawipa a tha, zungzal in!

Salm 34:1-3 "Bawipa cu a zungzal in ka lomh lai, amah thangtthat cu a ngol in ka ngol lai lo. A tuahmi thil ruang ah khan ka thangtthat lai; hremnak a ingmi nih thei ulaw i lawm tuah u. Bawipa lianhngannak cu chim tti usih law a min cu thangtthat tti usih."

Thlacam piak ding:

• Ram hruaitu hna le upa hna caah, Pathian ttihzahnak le fimnak he ram an hruainak lai
• Khrihfa bu hruaitu, kan Pastor te cio le Upa hna caah
• Ngaihchiatnak le harsatnak tang ah a um mi kan phun hawi hna caah
• Rammui ah thawngtthabia chim in rianttuantu hna caah etc.

Nihin thawngthabia a kan chimtu cu, theihternak tampi tuah hau lai lo; Ramrian kong ah siseh, miphun dawtnak ah siseh, lamkip in khuaruahnak ding le lamding a kan chim lengmang tu, upatnak sangpi kan pek cio mi Pu Zo Tum Hmung, M.P.A (Harvard Univ.) asi. Lunglomhnak nganpi he kan don.

Power of your love ngai pah hna u sih!

Pu Zo Tum Hmung:

Luke 4:18 Bawipa Thlarau cu ka cungah a um. Sifakmi hna sin i Thawngttha chim awkah chiti a ka thuh i Saltangmi hna sin i luatnak thanh awkah a ka thlah. Mitcaw mi hna sin i khuahmuh tthannak pek awk le Hremmi hna luatter dingaha ka thlah.

CIM ah phungchimnak caan ttha ka hmuh caah ka lawm taktak. Pathian ka thangtthat fawn.

Biahmaitthi:

Luka Thawngttha 4:18 nih hin Jesuh cu thlarau khamhtu lawng si lo in, pumsa khamhtu a sinak kha a langhter. Saltangmi hna a luattertu Pathian; hremnak in a luattertu Pathian; mitcaw khua a hmuter khotu Pathian, mizaw a damter khotu Pathian; le sifak santlai lo a dirkamhtu Pathian a sinak kha a kan hmuhsak. Vawlei a um lioah Profet hna bia kha a hman ve (Isa 61:1). Cun, hi bantuk dirhmun a phak hi chitti thuhcia a rak si cangnak kong Matthai Thawngttha nih a kan chimh (Matt 12:18). Cucaah amah a zummi vialte cu pumsa khamhnak kong cu kan aupi ve awk a si, tiah ka zumh.

Vawlei tuanbia pathum kan zoh hna lai.

Pakhatnak:

Atulio Norway cu khuaci a mui ko. An rammi Anders Behring Breivik nih minung 77 a thah hna an ti. Norway cu a daimi ram a si. An ram a ttha. An rum fawn. Nunning a sang. Cun, raal a ngei lo. Cucaah a si lai, an ram chung luh hnu cun vanlawng cu khuachung bus cit in i cit a si ko. Amerika he cun van le vawlei khi an si. Norway ah 1.8% Muslim an um. An tam tuk lo. Olso khuapi ah an tam bik. Pakistan, Iraq, Somalia, Turkey le adang ram hna in an pem hna.

Biaceihtu hmur le ka in bia a chuah hlan chung cu Anders Behring Breivik cu zeibantuk minung a si kha fiang tein chim dih awk a ttha lo nain, Muslim a huatu pa a si zia cu rel cawk loin an ttial cang. Norway hi Khrihfa ram (Christian State) a si.

Pahnihnak:

May 2 ah Amerika Commando hna nih Osama bin Laden cu Pakistan ram chungah an thah. Indonesia ram chung i Islam bu cheukhat nihcun bin Laden cu Martyr a si, zeicahtiah Islam biaknak a dirhkamh caah, an ti.

Pathumnak:

Kawlram ah U Ne Win chaan in nihin tiang ralkap acozah nih Khrihfa a doh cu vawlei nih a theih ngai cang. Democracy chaan zongah Khrihfa biaknak cu phun dang tein U Nu nih a cihmih a rak i tim ve ko. Buddha biaknak cu ram biaknak ah a rak ser hnik. Kan pa le nih raalttha ngaiin an rak doh.

Tukum May thla chungah Champhai pawng Tio ka va phan. Rihkhua lei ka cuanh tikah Pura pi ka va hmuh. A lam tampi in Khrifa biaknak an kan doh ko ti kha a langhter.

Tuanbia pathum hna nih an langhtermi:

Acunglei tuanbia pathum nih cu minung sinak ah pumsa lei kong (society) le biaknak (religion) cu pakhat le pakhat tthen awk ttha loin pher tah bantukin an i tah kha a lang. Cucaah kan ram kong, kan miphun kong, kan biaknak kongah ahopaoh rian kan ngei.

Kan ram nih luathnak a herh, zeilamdah kan zulh lai?

Chin miphun cu miphun phunkhat kan si. Ram kan ngei. Chinram a si. Biaknak kan ngei. Khrihfa biaknak a si. Kawl ralkap hremnak chungin luat awkah ttuanvo kan ngei. Vawilei lei kong a si, ti ding a si lo. Kan thlarau kong aa tel chih.

Cucaah kan ram nih Liberation Theology a chuahpi cu Peru pa Gustavo Gutierrez cawnpiaknak a herh.

Germany ram Nazism doh ruangah a nunnak a liammi theologian Dietrich Bonhoeffer cawnpiaknak a herh.

Aluancia kumhra ah a si ko rua, ka ti. CIM nih caan nan rak ka pek. Culioah ka rak chimhmi ka nolh tthan lai. Ramleng a ummi vialte afuntonmi biaknak bu ser a hau. Cu bu cu biaknak bu a si lai bantukin biaknak nih a hrin lai. A hram cu Zisuh a si lai. Cu ti a si lo sual ahcun a hram a fek lai lo. Thlichia a hran tikah a tlu zau lai. Cu bu nihcun ramchung a luh hnawh lai.

Hmailei cu mah umnak ram ah rammi sinak (citizen) an si cio lai i, ramchung luh hnawh in ttuan khawh caan a phan te lai. Pastor lawng an si lai lo. Khrihfa upa lawng an si lai lo. Mino zong an si ve ko lai. Bu ngan pipi min in ttuan zia thiam a hau ngai lai. Cutikah kanmah thazaang lawng si loin kan umnak ram thazaang zong kan hmang kho fawn hna lai.

Bia funnak

Zisuh a nunnak le a nunning zoh tikah dinfelnak a ttanh. Thil diklo kha a doh. Misual a dawt hna. Hremmi hna a luatter hna. Mitcaw nih khua an hmuh. Mizaw a damter hna. Kannih zong kan ram a luattertu le a damtertu si khawh i zuam cio usih.

Thangthatnak Hla Sa Usih

CIM Zarhpini Caan Hmannak (July 24, 2011)

Caantlaitu: Ngun Thawng Lian

Thawngthachim: Pastor Hrangzel, Ulsan, Korea

Bawi Khrih ah Zumtu Nu le Pa hna,

Caanttha a kan pe tu kan Bawipa Jesuh Khrih minin nan kut kan tlai hna. Pathian Dawtnak, Velngeihnak le daihnak cu nan dihlak cung ah hmun tthan ko seh. CIM thawngtthabia hrawmnak hi www.chininternetministry.org zong ah rel khawh peng asi. Chungtel thar zong sawmchap lengmang hna u sih.

Thlacam piak ding:

• Ram hruaitu hna le upa hna caah, Pathian ttihzahnak le fimnak he ram an hruainak lai
• Khrihfa bu hruaitu, kan Pastor te cio le Upa hna caah
• Ngaihchiatnak le harsatnak tang ah a um mi kan phun hawi hna caah
• Rammui ah thawngtthabia chim in rianttuantu hna caah etc..

Nihin thawngthabia a kan chimtu cu, Korea ram, Ulsan khua ummi, Jeonha Church, International worship in English ah Pastor a ttuan lio mi, Pastor Hrangzel asi. Bawipa nih kan dihlak caah thluachuahnak kan pek piak ko seh.

Bawipa thangtthatnak hla dawh Shout to the Lord ngai pah hna u sih...

Pastor Hrangzel:

Salm 8

Pathian Sunparnak le Minung Lianhngannak

David Hla

Maw BAWIPA, kan BAWIPA,

Na lianngannak cu vawlei cung dihlak ah hin a lang ko!

Nangmah thangṭhatnak hi van tiang a phan i,

2ngakchia le bawhte nih hla in an sak.

Na ral hna khamkhanhnak ah ralhruang na ser i,

na ral le nangmah an huatu hna rak donnak ah ralhau na ser.

3Nangmah na sermi van le an hmun ciote ah na chiahmi thlapa le arfi hna khi ka zoh tikah

4minung he zeidah a si i na hnakkar ah na tenh?

Minung menmen a si mi hi zeidah a si i a zawn na ruah? ti hi ka ruat.

5Nangmah lawnglawng hi a cungah a ummi na si i sunparnak le upatnak cu a lu ah na chinh.

6Na sermi thil vialte a uktu ah na ser I zeizong vialte hna dihlak cung ah khan na chiah:

7tuu le caw le ramlak saram hna,

8va le nga le rili chung thilnung vialte zong an dihlak in a tangah na chiah hna.

9 Maw BAWIPA, kan BAWIPA,

Na lianngannak cu vawlei cung dihlak ah hin a lang ko!

THANGTHATNAK HLA SA USIH

Salm 8:1-9

Ruah lo pi in, CIM ah thawngṭha phuannak caan ṭha pek ka si caah ka lawm. CIM chungtel le thawngṭha rel ding ah cakuang a kau tu, careltu nangmah cung ah ka lawm fawn. Hihin cu, salm phunkhat a si mi thangṭhat hla kong zoh in thawngṭha i hrawng ding ah kan sawm.

Salm 8 hi thangṭhatnak hla a si. Pathian lawnglawng hi a lainngan mi le a sungpar mi BAWIPA a si. Pathian nih a lainhngannak le a sunparnak cu minung a hrawmhnak le minung cu sermithil lak ah cawisan le mithmaingei mi dirhmun pek kan sinak kong ah BAWIPA thangṭhatnak hla a si. Hi hla nih hin, minung cu Pathian kutzung chuak (masterpiece) kan sinak le minung sinak bak in (Pathian tel lo in) sermi thil uktu kan si-lo-nak kha fiang ngai in a chim. Sertu cu BAWIPA a si tiah sunlawih, thangṭhat le upat cu Pathian kutzung chuak a si mi minung kan ilawmhnak hla a si.

A Biatlang (Caang 1a)

Lai Baibal Thiang ah Salm 8 i a biatlang cu “Pathian Sunparnak le Minung Lianhngannak: David Hla” ti a si. Goodnews Bible ta leh mi si dawh a si. Hebrew Baibal, Greek Baibal, le Mirang Biabal nih biatlang a phunphun an pek. English Standard Version (ESV) ah “Na Min cu zeitluk in dah a lainhngan” ti a si. Hebrew Biabal ah “Hla hruaitu caah. Gittith dan in. David Hla” tiah a um. “Hla hruaitu” le “gittith” hi music lei le pui lei biafang an si; an sullam bel a fiang lo. Septuagint (LXX, Sawm Sarih) tiah auh mi Greek Baibal (Biakam Hlun) ah “Hla hruaitu” cu “dongnak” ti in le “gittith” cu “wine-sernak” tiah an leh. LXX hman mi biafang hawih in, Salm 8 hi lothlo pui he a pehtlai mi hla si dawh a si. Rian har a hun dih. Lo chung chuak tisik, anhnah, thlaithar a hun cu. Cu caan ah, minung zawnruat tu BAWIPA cu himnak le hlawhtlinnak petu Pathian a si tiah lunglawm ngai in thangṭhatnak hla a si.

Pathian Sunparnak (Caang 1 le 9)

Salm 8 aa thawknak caang le a donghnak caang hi a khat: “Maw BAWIPA [Yahweh], kan BAWIPA [Adonai], Na lianngannak cu vawlei cung dihlak ah hin a lang ko!” Yahweh le Adonai i an sullam le an thlir mi hi “Maw PATHIAN, kan Bawipa” a si lo ah “Maw BAWIPA, kan Bawipa” tiah leh si seh law a lang kho hnga. Hebrew Pathian, Yahweh, cu van le vawlei ah a sungparmi le a lianngan mi Bawipa a si. Mah khua le ram, mah miphun Pathian lawng (national/local God) si ti lo in van le vawi lei ah a lainngan mi Pathian (universal God) a sinak kha hun langhter in Pathian thangṭhat nak hla a si. Laimi Krifa caah Pathian a fa tuk sual maw? Kan bu, kan dan, le kan biakinn lawng ah Pathian aa phuang ti in kan um sual maw?

PATHIAN thangṭhat thluachuahnak nih salm 8 cu a kilh. Akar lak ah sermi thil hna le minung sining kong ruahnak a um. David cu sermi thil hna an si-ning a fiang deuhdeuh, a khuaruahhar nak a ngan deuhdeuh. Sermi thil kong ah a khuaruah a harnak nih a ruahnak cu a zapi in a dawlh dih kho lo. Sermi thil a zoh tik ah Sertu Pathian a hei cuan. Hi salm nih a hmasater bik le a hmanung bik a ruah mi cu Pathian sunparnak a si. Zei ruahnak nih dah kan nunnak hi a kilh? Kan har nak maw? Kan hlawhtlinnak maw? Minung hmuhtawn mi maw? Pathian sunpar le thangṭhat nak dah?

Minung Lainhngannak (caang 1b-8)

Minung nih Pathian thangṭhatnak le Pathian nih minung cu AMAH lianhngannak ahrawmnak kong kan hmuh. Minung thangṭhatnak nih hin Pathian sinnak ah ṭhatnak a pe in a sunpar ter lo. Thangṭhat a si zawng, si lo zawng ah, Pathian cu Pathian a si ko. Thangṭhatnak cu Pathian nih minung himnak ralhau ah a ser. Cucaah, Pathian thangṭhat cu minung caah kan ralhruang a si. AMAH himnak le lianngan nak caah si lo; a mi hna himnak caah Pathian thangṭhat cu ralkhankam nak a si (Caang 1b-2).

Salm 8 a tungtlang (structure) ah “Minung hi zeidah a si i na hnakkar ah na tenh? Minung menmen a si mi hi zeidah a si i a zawn na ruah?” ti hi a suttung ruahnak a si. Sermi thil lak ah cawisan mi le mithmaipek mi minung kan si. Pathian nih AMAH dirhmun kha minung cu hrawm hlah seh law, lainhngannak dirhmun cu minung ta a si kho hnga maw? Pathian nih a sunparnak le a lianhngan nak kha hrawm hlah seh, minung cu saram he idannak a ngei hnga maw? Minung cu akhat te in hrinmi kan si (“born equal”) ti in minung ikhahnak (equality) le minung tinvo (human right) hi chuah vo (birth right) a si tiah a chim mi zawng kan um. Pathian telh lo in le sermi minung kan sinak (“created equal”) ruah chih lo in ikhahnak le tinvo kong chim le rel cu ke lawng bak in rili tan itimh ban tuk a si. Dawmhtu le hramhnget a ngeih lo caah sau a kal kho lai lo. AMAH hmuisam keng in sermi kan si caah, minung cawisan le mithmaipek kan si; a ruang bel a fiang lo. Cucaah, David cu a khuaruah a har (wonder). “Zeidah na hnakkar ah na tenh i a zawn na ruah?” a ti cu aruang (reason) theih duh ah si lo in, khuaruahhar (wonder) nak ngan he Pathian a thangṭhat tu a si.

Mi kan hun si deuh tik ah, AMAH si lo in mah le mah i cawisan a fawi te ṭheu. Ram ṭha, ram ṭhangcho ah Laimi tam pi kan nung. Cu bantuk ram kan phanh bak in hawinak fim deuh, sang deuh, le thilthei deuh ah i rel in mah le mah isunparh riangmang in mi zeirel lo hmang zawng kan tam. Sual ka phaw hna lo. Minung phung a si. Vawlei chan ti luan dan a si. Nain, cucu Pathain pennak dan a si lo. Zumhnak nunphung zawng a si lo. Mah le mah si lo in AMAH sunparh le thangṭhatnak hla tu sa hna u sih. Salm 8 ruahnak cu Pathian sunpar lianhngannak nih a kilh bantuk in kan nunnak hi Pathian sunpar, lianhngan, le thangṭhatnak nih kilh ve ding ah kan sawm hna.

Cawisan le hlawhtling kan si nak cu lihchim le mihlen nak thawng in a si ah cun, Pathian thangṭhatnak hlah u sih. Sual phaun le ngeihchihnak thla tu cam hmasa uh sih. Harnak le lungfahnak ruang ah phunzai kan duh ah cun Pathian sin ah lungriam te in phunzai thlacam hmasa uh sih. Cu hnuah, Pathian thangṭhatnak hla cu ningcang le lungtak te in kan sa kho lai. Araung cu, thangṭhatnak hla cu hmurkaa le bia men in sak a si lo; Velhlei bia chim in Pathian porh zawng a si fawn lo. Nunnak, thinlung, thlarau le biatak in sak mi hla a si.

Maw PATHIAN, ka Bawipa! Kei hi zeihdah ka si i na hnakkar ah na ka tenh?

Minung menmen a si mi kei hi zeidah ka si i ka zawn na ka ruah?

Hrangzel,

Ulsan, Korea

Chin Khrihfa Hna Le A Hmanmi Raldohnak

CIM Zarhpini Caan Hmannak (July 17, 2011)

Thawngttha chimtu: Pu Zing Cung

Caantlaitu: Lal Cung Awi

Caantlaitu Biahmaitthi: 1989 kum, ka nu nih a rak kan thih taak i a hnubik Biakinn ah a ruak thlahnak le pumhpinak kan rak ngeih lioah Rev. J. Tin Kung le ahawile nih “Will The Circle Be Unbroken” timi hla an rak remhmi a tu tiang ka hnathlam ah a cuang. Hla i a sullam cu ka rak ifiang lo nain abiatlangpi nih ka hna a rak ka ngamter ngaingai. “Will The Circle Be Unbroken” timi cu Kutsih acah ti lonak (tthen ti lonak) ti khi a sawhmi a si. Aa daw ngaimi innchungkhar, rualchan cingla, le hawikom hna an ikulh i kutsih in an leentti lio ah a cheu nih an kutsih an phoih i an thihtaak hna. Cuticun, pakhat hnu pakhat kutsih i phoih in dawtmi hna cu tthentaak cio a si. Sihmanhsehlaw, vancung khua tu ah cun dawtmi hna he tontthannak caan a um lai i kutsih thlah ti loin hmunkhat te ah leentti a si cang lai. CIM careltu pumpak kannih cio zong kan dawtmi chungkhar, rualchan cingla, le hawi le kom hna he kutsih in kan leen tti lio ah Ni khat khat cu kan kutsih iphoih in kan itthen caan a um te lai. Sihmanhsehlaw zumtu kan nih cu Zungzal nunnak vanram zohchih buin a nungmi kan si caah mi vanttha ngaingai kan si ko.

Nihin i kaa thawhmi cu “Will The Circle Be Unbroken” timi hna hi a si lai. Hi hla hi hla hlun ngaingai a si nain nihin tiang a nung i mitampi nih thazaang an laknak hla a si.

Thawngttha chimtu konglam tawi: Nihin ah thawngttha a kan chimtu ding cu Pu Zing Cung a si. Pu Zing Cung cu Matupi khua ah a chuak i 1983 kum ah B.A. a awng. 1985-86 cacawn kum ah Tamu peng Phailen khua ah Private siang ca chim a tuan. 1986-1988 tiang India le Burma karlak ah chawlehthal rian a tuan. 1988 mipi cawlcanghnak ah Hakha khua ah a rak i tel. 1988 October ni (6) ah kan ram a chuah tak i India ah a lut. 1989 January ah CNF ah a lut. 2002-2004 kum ah tlangcung miphun hriamtlai bu (9) an ni funnak National Democratic Front (NDF) ah General Secratary rian a tuan. 2008 December in CNF Chairman rian a tlai. 2011 May thla in hriamtlai bu bu (6) i funtomnakUnited Nationalities Federal Council (UNFC) ah Council member a si. A tu a um nak Florida State ah a nupi le a fa le (3) he khua an sa. A herh pingpang a um sual ah a cell phone (301) 651 2197 ah chonh khawh a si.

Nihin ah kan Ram le Miphun caah nunnak pekin rian a ttuan liomi hna, a kan hruaitu hna nih zeibantuk zumhnak dah an ngeih i zeibantuk dah an dirpimi a si ti hi zumtu Khrihfabu hna nih kan ifian ngai ngai a herh ko cang. Cu hnu lawngah, ttanh an herhzia le thlacampiak an herhzia zong kan ifiang chinchin kho lai. Cucaah, a tutan ahhin CIM Pulpit cungin thawngtha chim dingah Pu Zing Cung cu kan sawmnak hi a si. Arian tampi lakah, hibantuk in, thawngttha chim dingin a caan sunglawi a kan peknak cungah CIM min in lawmhnak tampi kan ngei. Atu cu Thawngttha chimtu kan sawm cang lai.

CHIN KHRIHFA HNA LE A HMAN MI RALDOHNAK

By Zing Cung

Bible ca thim mi:

Galati 3:28 “Cu caah Judah mi le Jentailmi, sal le luat mi, nu le pa karah zeihmanh thleidannak a um ti lo. Khrih Jesuh he nan i pehtlaihnak thawngin pakhat nan si dih cang.”

Johan 10:10 “Mifir cu fir duh le thah duh le hrawh duh lawngah an ra. Kei cu nunnak kha an ngeih i duhdim tein an ngeihnak hnga caah ka ra.”

Biahmaitthi: Chin miphun hna hi kum 108 Khrihfa a si cang mi miphun kan si ban tuk in kum 115 mi kuttang ah uk mi miphun kan si hna. Hi caan chungah hin kan miphun kongkau ah kan mah tein i sersiamnak nawl kan ngei lo i kan ram cung zongah uknak nawl kan ngei kho hna lo. Uk tu miphun dang hna nih Chin miphun kan si ning tein thancho ter ding nak in kan holh, kan ca le kan nunphung lohtlau ter i miphun dang ah ser timh asi. Chinland (Chin miphun aa pehtlai tein kan umnak ram) cu miphun dang nih tei i uk mi ram ban tuk in chiah asi. Khrihfa biaknak cu zalong tein biak khawh lo mi biaknak ah a hun i chuah chin leng mang. Cu a si caah Chin miphun hna nih kan miphun a lohtlau lonak hnga ding, kan ram kan mah tein kan ni uk khawhnak hnga ding caah le Pathian zalong tein kan biak khawhnak hnga ding caah ral kan tho hna. Burma ram chungah uktu phungtlai hna nih theihter le hngalh ter an kan duh mi lawng TV/Radio/ News Paper/Journal/Magazine le cauk hna ah an kan chuah piak caah kan si ning tak tak kan ni thei fiang hna lo i uktu phungtlai doh cu a tha lo mi le a hman lo mi tuahsernak ah ruah asi. Khrihfa mi hna nih uktu hna doh cu a tha lo mi le tuah lo ding thil ah ruah asi. Cu a si caah Khirhfa asi mi Chin miphun hna nih kan doh mi ral hi zei dah a si ti le zei ruang ah dah cu ral cu kan doh ti hi kan theihfian a herh ngai ngai.

Kan Doh mi ral: Chin miphun nih kan doh mi ral hi Kawl miphunpi ruahnak (Kawl miphun ah a dang miphun hna kha canter duhnak) a ngei mi hna le Ralkap Uknak asi. 1895 kum ah Chin miphun le Chinland cu Mirang hna kuttang ah a tla. Kum 52 chung mirang nih an kan uk hnu ah luatnak hun hmuh ding asi tik ah Chin, Kachin, Shan le Kawl miphun hna cu Shanram, Panglong khua ah rak i ton a si i ram kan dirh tti lai i cu ram ah cun thleidannak um lo in kan dirhmun aakhat lai i kan temco mi aa khat dih lai. Kan mah tein kan ram ah nawl kan ngei lai(Panglong Agreement, the 12th February, 1947) tiah hnatlaknak an rak ngei i Union of Burma cu an rak dirh. Asinain 1947 Ramuknak Phunghram (Constitution) an hun tial i 1948 kum thok in cu phunghram he ram an hun uk tik ah ram nawlngeihnak vialte Kawl miphun kut chungah a hung um dih. Kan dirhmun aa khat ti lo i Kawl cu miphun dang hna cungcuang ah an hun i chuah. Kawl miphun cu miphun dang hna nak in nawlngei tu le uk tu ah an hung cang. 1947 Ramuknak Phunghram tha lo cu remh timh a si nain 1962 kum ah ralkap nih meithal hmangin ramuknak nawl an lak than caah ni hin ni tiang ralkap uknak tangah cun kan um hna. Ka holh, kan ca le kan nunphung an kan cawn ter lo pin ah zung le sianginn ah an kan hman ter lo caah a lo cuahmah. Kan duh ning in kan nung kho lo i kan duh mi zong thim khawhnak nawl kan ngei lo. Kan ruah mi le kan zumh mi zong tial le chim ngam asi lo i kan tial, kan chim ah cun thong thlak le hrem tuar asi. Kan Pathian hmanh zalong tein kan bia kho ti lo. Ralkap nih Burma ram ramkhelrian (Politics) hruai tu dirhmun ah kan dir lai tiah an ti.( 2008 Union of Burma Constitution Article 6-f ) Dirhmun khat tein ramuknak nawl ngeih tti (Federal phung)cu ram tthendarh ter tu asi tiah an ti. (2010 April 10 Ba Htoo ralbawi thiamcawn tumnak Lt. Senior General Maung Aye biachim) Kawl Siangpahrang Anawratha nih kum zabu 11 ah Pagan uknak (Dynasty), Kawl Siangpahrang Bayinnaung nih kum zabu 16 ah Pegu uknak (Dynasty) le Kawl Siangpahrang Alaungpaya nih kum zabu 18 ah Ava uknak (Dynsaty) an rak dirh mi ban tuk in Union of Burma zong kum zabu 20 ah kawl nih kan tei i kan lak mi ram asi tiah an tuahsernak in an langh ter. Kawl nih kan tei i kan lak mi ram a si ti langhternak ah Pura le Tagundaing Chinram ah an phun. (CHRO Document,2011) Union of Burma map cungah Kawl siangpahrang pathum hna an cuan ter. A sullam cu kan tei i kan uk mi ram tinak asi. 2008 ramuknak phunghram chapter XIII article 437 (a) i Burma ram thantar(Flag) ah arfi pakhat lawng an cuan ter mi le thantar a rawng (color) 3 hna khi miphun phun khat, biaknak pakhat le holh phun khat a hmang mi kan si ti langhternak asi. Cu caah a tu lio Chin miphun hna nih ral kan doh mi hi kan miphun le kan ram a lohtlau lo i kan ram ah kan miphun nih duhdim tein khuasak tintuknak kan ngeih khawh i Pathian zalong tein kan biak khawhnak hnga ding caah asi. Chin miphun cu zei tik hmanh ah Kawl miphun kan si kho lo i Chinland ah Chin miphun nih dah nawl a ngeih lo ah cun a ho miphun hmanh nih nawl an ngeih ding asi lo. Cu ban tuk in nawl ngeih ding aa zuam cuahmah mi Kawl miphunpi ruahnak a ngei mi hna le ralkap uknak cu Chin miphun nih kan doh mi ral cu asi.

United Nations (UN) Nih Vawleicung Minung Le Miphun Hna Cung Ah A Hmuh Ning: Kan ram le kan miphun si ning hi UN nih zei tin dah an kan hmuh ti vun zoh hmanh uh sih. Union of Burma ram buainak hi UN mit ah minung tinvo he aa pehtlai mi buainak (Human Rights Issue) in ruah asi. 1948 December 10 ni ah UN General Assembly nih Universal Declaration of Human Rights cu 90 ah 48 nih duhnak timfung(vote) an thlak caah vawlei cung miphun le minung vialte nih zulh dingin feh ter a si. (G.A. res. 217A(III), U.N. Doc A/810 at 71 (1948) Universal Declaration of Human Rights Article 1 ah minung vialte nih kan chuah cang ka in zalonnak kan ngei i minung sinak le tinvo aa khat tein an ngei dih hna. Article 3 ah “a ho poah nih nun khawhnak , luatnak le mah tein ikhamh khawhnak nawl an ngei”. Article 18 ah “a ho paoh nih zalong tein khuaruahkhawhnak, chiatha thleidan khawhnak le Pathian biakkhawhnak nawl an ngei”. Article 19 ah “a ho paoh nih zalong tein khuaruah khawhnak le cu ruah mi langhter, hngalhter khawhnak nawl an ngei”. Article 21(3) ah “mipi duhnak cu phungtlai (Government) nawlngeihnak i a hrampi asi”. Hi Universal Declaration of Human Rights ah hin Article 30 a um i a zapi tein miphun sinak le minung sinak he a pehtlai dih mi asi. Burma ram zong nih Universal Declaration of Human Rights hi tha tein ka zulh ko lai tiah 1948 kum ah min a thut. Asinain Burma ram uktu hna nih nihin ni tiang an zulh mi a um lo tluk a si i an buar mi lawng te ngawt asi. UN nih Chin miphun cu vawlei cung miphun lak ah ram ngei tu miphun (Indigenous peoples) phunkhat ah pom kan si. (United Nations Department of public Information DPI/1316-93925-November 1992-9m) Cu ram ngei tu miphun nih an mah tein an miphun le an ram kongah khuakhan lairelnak nawl an ngei tiah UNGA nih biakhiahnak an tuah.(United Nations General Assembly resolution A/RES/61/295(2007) Article-3) Cu asi caah minung tinvo tha tein kan ngeih ding le Chin miphun nih kan ram ah kan mah tein khuakhan lairelnak nawl kan ngeih ding hi vawlei cung ram tam bik kan i funnak UN zong nih a kan duh piak mi asi i kum fa tin ralkap phungtlai cu minung tinvo na buar tiah UN nih mawhchiatnak a tuah zungzal mi hi asi.

Chin Miphun Le Chinland Kan Si Ning: British nih 1895 kum ah Chinland a lak tik ah miphun phun khat kan sinak ruangah miphun dang hna he cawh lo in a dang tein uknak a rak kan ser piak. (1896 Chin Hills Regulation Act) Ram a ngei mi miphun hna karlak ah hnatlaknak lak in ram kan dirh tti hna lai tiah hnatlaknak an tuah mi tha tein Chin miphun nih aa ngeih. (The Panglong Agreement, the 12th February, 1947) Burma ram ah kan ngeih mi le kan ngeih bal mi ramuknak phunghram (3) ah Chin miphun hna hi hmun hmunkhat tha tein a ngei mi an si ti an langternak ramkulh (State) tha tein kan ngei. (Constitution of the Republic of the Union of Myanmar 2008 Chapter II, Article 49-d) Miphun ni (National Day) tha tein a ngei mi miphun kan si. (February 20, 1948) United Nations ah ram le miphun aiawhnak nawl a ngei rih lo mi miphun hna an i funtomnak Unrepresented Nations and Peoples Organization (UNPO) ah Chin miphun cu chungtel kan si. (July 15, 2001 The 26th UNPO Steering Committee meeting Resolution) Milu za lak te a si mi Chin miphun nih aa tlaithliahmah tein kan miphun umnak hmunhma (ram) kan i ngeih. Chin miphun nih kan mah kokek holh, ca le nunphung kan ni ngeih. Cu caah hi vialte hna nih a fianter mi cu Chin miphun cu vawlei cung miphun lakah miphun phunkhat atlingmi le ram angeimi miphun kan si ti hi asi. Kawl miphun nih an rak lak mi ram le an rak uk bal mi miphun kan si lo ning a langh ter. Chin miphun hi Burma ram chungah a va pem mi kan si lo ti a fian ter fawn. Cu caah kan ram ah kan mah tein khuakhan lairelnak nawl a ngei ding le kan mah duhning tein aa uk ding mi miphun kan si. Panglong hnatlaknak bantuk in Union of Burma kan rak dirh tti hna i kan miphun caah hlawknak a um lo kan ti a si ahcun duhthimnak kan miphun nih kan ngei hna. Cu caah Kan miphun nih kan duh mi uknak phung le kan miphun thanchonak ding caah zeiban tuk tanlaknak le cawlcanghnak kan tuah mi paoh hi a hman mi le a thiang mi cawlcanghnak an si.

Bible Nih Miphun le Ram Kong A Kan Hmuh Ter Ning: Bible ca kan rel mi Galati 3:28 ah Minung pakhat le pakhat, miphun phunkhat le phunkhat karlak ah Jesuh he kan ni pehtlaihnak thawng in pakhat kan si a ti. Genesis 2:7,22 kan zoh ah cun Pathian nih Adam le Evi a ser hmasa bik hna caah vawlei cung miphun vialte hi an mah tefa lawng te kan si hna. Vawlei cung a um mi hna hi chungkhar ngan pi kan si ti khawh asi. Bawipa nih aa khat tein a kan tlanh dih mi le a rual tein a kan zoh mi asi caah thleidannak um lo ding hi Bawipa nih a duh mi asi. Universal Declaration of Human Rights i a muru zong asi fawn. Genesis 1:28 ah Pathian nih a ser mi hna minung cu hi vawlei hi uknak nawl a pek hna. Kan mah le kan umnak cio hi Bawipa nih Uk a kan fial mi le zohkhenh a kan fial mi asi. Chinland zong Pathian nih Chin miphun hna caah a kan pek mi asi i kilven ding in a kan fial ve. Johan 10:10 ah Mifir cu fir duh le thah duh le hrawh duh lawngah an ra. Kei cu nunnak duhdim tein an ngeihnak hnga caah ka ra a ti. Bawipa nih zalong tein le duhdim tein kan nun khawh ding hi a kan duh piak mi asi. Deuteronomi 11:8-12 chung kan zoh ah cun Bawipa nih Israel miphun hna caah a zohkhenh piak mi hna ram kong kan hmuh. Chinland zong Bawipa nih Chin miphun hna caah a zohkhenh ve mi ram asi. Zei caah tiah Indian, Tuluk, Bangalee le Kawl miphun ngan pi pi karlak ah kanmah tein kan rak i uk khawh le mi kut tangah kum zabu 19 hnulei tiang kan rak tlak lo hi Bawipa nih dah a zohkhenh lo ah cun thil si kho ah ruah ding a har ngai. Buddhist biaknak, Hindu biaknak le Muslim biaknak ngan pipi karlak ah rili ral i Bawipa Pathian nih a mi hna hmang in a mah a zum tu miphun ah a kan ser hi khuaruahhar ngai ngai asi. Carson bawipa le Cope bawipa luruh cu kan ram ah a um mi nih Bawipa thim mi miphun kan sinak a feh ter. Miphun dang hmanh nih kan taksa le kan thlarau thanchon ding caah an lu mi ram dang ah an phum va si kaw ram ngei tu le khamh asi mi kan miphun nih cu ban tuk cun kan tuahser a herh ve. Israel miphun hna cu Bawipa thim mi miphun an si caah ral an tuk tik ah Bawipa an lei ah a tang zungzal. 2 Chanrelnak 20: 15b chungah “Zei caah tiah hi raltuknak cu nanmah ta a si lo, Pathian i asi” a ti mi le Exodus 14:14 ah “Bawipa nih nan ral cu an doh piak hna lai, nan nih cu zeihmanh nan tuah a herh lai lo,”a ti mi nih hin raltuknak hi Bawipa ta a si i a mah nih a thimmi hna miphun cungah aa phuan zungzalnak fiang tein kan hmuh khawh. Bawipa nih a hman mi ral tuk hi a ttanh i mah hna sin ah cun a um zungzal. Chin miphun hna sin zongah bawipa cu aa phuang lai i kan ral hna i an himnak cu thial in a um lai. (Nambar 14:9)

Biadonghnak: Cucaah, Vawlei cung ah kan ingeih mi bu nganbik United Nations nih siseh, Union of Burma kan rak dirhnak tuanbia nih siseh, Kan Chin miphun kan si ning nih si seh, Kan Bible nih a kan cawnpiak ning in siseh Chin miphun hna nih nuhrin covo kan ngeih ding le kan mah tein uknak nawl kan ngeih ding hi a kan duhpiak mi asi. Cu bantuk nawl kan ngeih khawhnak hnga ding ca i a dawnkhantu Kawl miphunpi ruahnak a ngeimi hna le ralkap uknak hi a si caah cu ral kan doh cu ahman mi raldohnak asi. Khirhfa mi hna cu biatak le a hman mi a ttanh mi kan si. Khrihfa mi nih a hmanmi ah kan dir ngam lo, kan ttanh ngam lo asi ah cun Bawipa kan ttanh lo tinak asi. Pathian nih a kan pek mi le kilven ding a kan fialmi kan ram “Chinland” kan kilven lo i, thlua a kan chuah mi “Chin miphun” kan dirkamh lo ahcun Pathian zei kan rel lo asi lai caah Chin Khrihfa hna nih a hman mi raldohnak ah kan si khawh ning cio in kan i thawh ding asi. Kan ram hi kan miphun nih kan uk lawng lawng ah Kan ram ah zalong tein khua kan sa kho lai i kan biak mi kan Pathian cu zalong tein kan thangthat khawh lai.

Date: July 17, 2011

Hmai Ah Kan Fong Maw?

CIM Zarhpi Ni Caan Hmannak (July 10, 2011)

Thawngttha chimtu: Rev. Thang Mang

Caantlaitu: Lal Cung Awi

Biahmaitthi: Voikhat ah Pastor pakhat cu Thluak hmanlo Sizung (Mental Hospital) pakhat ah mizaw a va zoh. Ava leenmi mizawpa ihnak pawng i a it vemi mizaw pakhat nih “Saya pa, bia pakhat kaan hal kho hnga maw?” tiah a hal. Pastor pa nih “Ka hal ko” tiah a leh. Mizawpa nih cun, “Saya pa, na lung a fim ruangah hin Pathian sinah lawmhnak na chim bal maw?” tiah a vun hal. Pastor pa cu a lau ngaingai. Khua a vun ruat i a si takttung; Pathian sinah hin thilphun tampi ruangah lawmhnak ka chim ko nain ka thluak hrutlo tein ka um i ka lung a fim ruangah hin Nihin tiang Pathian sinah lawmhnakbia ka chim bal ttuang lo, tiah a lung a hung pem. Cu hnu cun, zinglei a hun i hlau i a lung afim le cangka in, “Bawipa, lungfim tein na ka thawhtthan caah kaa lawmtuk” tiah pastor pa cu thla a cam lengmang cang an ti. Dawtmi u le nau hna, Nihin cu zeidang kong ruat rih hlah u sih; Lung tlau lo tein kan um i kan lung a fim ruang ah hin Pathian sinah lawmhnak bia chim hrimhrim u sih tiah kaan sawm hna.

Nihin i thawh ka duhmi hla cu Don Moen sakmi "Thank you Lord" timi a si lai. Atang link hi rak zoh ve u.

Thawngtha chimtu konglam tawi: Nihin CIM Thawngtha i hrawmnak ah thawngtha a kan chimtu cu Rev. Thang Mang a si. Rev. Thang Mang cu Indianaplis Lautu Evangelical Christian Church ah pastor a ttuan liomi a si. Tleicia kan pa Rev. Dr. Vavid Van Bik sianginn a rak kainak Cherrapunji khua, India in 1990 kum ah B.Th., M.I.T in 2000 kum ah M.Div., cun, Hawaii, USA ah Clinical Pastoral Education a cawng. Lautu Association of Baptist Churches ah GS le AGS rian zong kum ruk chung a rak ttuanmi a si. Pathian dawtnak thawngin a innchung nu he fapa pakhat le fanu pahnih an ngei. Hibantuk in CIM Thawngtha chimnak ah a caansunglawi a kan peknak cungah CIM min in lawmhnak tampi kan ngei. Atu cu Thawngttha chimtu kan sawm cang lai.

Hmai ah kan fong maw? ( Heb 6:1-3)

Nan dihlak sinah Thawngttha bia i hrawmnak caan ka ngeih caah kaa lawm.

Moses le Aaron nih hruaimi Izipt salluat Israel miphun, nunau chimlo pa lawngte thong zaruk nih Rameses in an i thawh (Ex.12:37) i Pathian kamhmi Kanan ram panh in an thilrit le sattil run he(12:38) riah hmun pakhat hnu pakhat i tthial in an kalnak kong hi rel tikah mitthlam ah an cuang ngai ngai. Faroh ralkap nih an hnu in an dawi lio hna ah Moses nih tthiangtthunh a hler caah rilisen leiro cungah an kalnak (Ex.14:29,30), riliral him in an chuah caah khuang pakhat cio he Miriam nih hruai in nu rual hlasak in an lamnak (Ex.15), Shur ramcar i cerhti a khah ruangah Moses nih thingtan kha a paih i ti a thlum tthannak (15:22-25), i hnawhnam (17:6-7) in Horeb lungpi chungin ti an din cuahmahnak te hna le Moses taarmi Dar rul a zohmi paoh an damnak(Nam.21:8,9), cun tlang cungah Nawlbia pahra an laknak (Ex.20:3-17) hna nih hin an khualtlawnnak tuanbia hi a kan ruahnolhter khun.

Cun Jeriko khua zawnah Jordan an tannak (Josh. 4), ring-aw hmual in Jeriko an hrawh khawh ( Dal.6) nain Akhan ruangah Ai khua hmete ah an sunghnak (Dal. 7) hna le a min an hngalhlomi changreu an charlennak hna hi ruah tikah kan caah sullam zeidah angeih ti hi ruahtlak hrim hrim an si.

Hi a cunglei kong vialte nakin reltu thinlung a doh deuhmi pakhat cu, zeicaah dah ni 11 lamkalte a simi(Dt.1:2) khual lam ah kum 40 pi an rauh ti mi biahalnak chungah hin nihin Laimi khrihfa caah herh rawl a um deuh in kei cu ka hmuh. Hi baihalnak lehnak caah Exodus, Nambar, Deuteronomi le Joshua cauk rel dih in a langmi a ruang pathum, hmai afonter kho hna lotu thil, asiloah, piahtana phun thum an um.

Pakhatnak cu phuncawh kahpia pawl ruangah a si. Izipt saltannak ah khan kum 430 chung an um (Ex.12:40) caah phunthianglo-a nu Izipt, apa Israel, asiloah, apa Izipt a nu Israel a simi kahpia tamtuk an i tel caah cu kahpiah hna nih khan an thabat caan le pawttam tihal deuh caan paoh ah Moses kha an buai hnawh(17:2; Nam. 20:3-5) caah cu nih cun nikhua tampi a tlaiter hna.

A pahnihnak a nganbik an piahtana cu Korah le ami hna ruangah a si. An nih hi Levi miphun (ICh. 9:19;26:1), mi thiamfim, thil tikho an si nain tlangbawi nuncatang a tlinh ttunglomi an si. Hlasak thiam Heman le profet Samuel zong mah hna hrinthlak kha an si (6:33-38) i David nih hlasabu ah a thimmi hna kha an si (15:17; 16:41, 42; 25:4,5). Hi Korah chungkhar nih hin Aaron kha an nahchuah caah an mah he lung aa ngemi tampi kha an tukforh hna i an pumh hna hnu ah Moses le Aaron kha an doh lengmang hna (Nam.16).

Pathumnak piahtana cu hruaitu Moses ruang ah a si. Rilisen tthen khotu (Ex. 14:16), lungpi chungin ti chuahtertu (17:6) tthawnnak kha Pathian biaah aum ti kha a philh i aa tlaihmi tthiangtthunh ah khan a um, tiah a zumh sual caah, Na ttthiangtthunh kha i lak law... lungpi kha ti chuahter ding in an hmai ah chim (Nam 20:8), tiah Pathian nih nawl a pek lio ah khan lungpi kha tthiangtthunh in voihnih khengte a tuk (20:11). Cu caah Pathian nih Moses le Aaron cu, Nan ka zumhlo caah hi mirun hi kan pekmi hna ramchung ah nan luhpi hna lai lo, tiah bia a ceih hna (20:12).

Hi a cunglei Israelmi khuallam a pemhterlotu piahtana pathum: kahpia lungput le ziaza, hruaitu adoh lengmangmi Korah dirhmun, le Pathian bia nak in tthiangtthunh aa bochan deuhmi Moses zumhnak hna hi Lai khrihfa kan piahtana a si ve ko lo maw? Kan khrihfabu chungtel a cheunak tamdeng nih zeitikhmanhah mah tein khrihfabu caah tuah le ser awk ipekchanh ballo, pumhcaan paoh ah dam huaha lo, rawl ulh thlacam hna hi Nubu ca men ah chiah, cheuhra-cheukhat chiah le bu caah thawhvo paoh hrelh, Pastor le khrihfa upa nih innkai in thlacam piaklo lawng mawhchiat, Krismas ti bantuk puaicaan vial ah chungkhar tling tein biakinn panh, ti hna hi kan khrihfa nuncan ziaza kip tthannak (Ef.4:15) caah hnu tlaitertu piahtana an si ko lo maw?

Cu hlei ah pastor nih a tthawng i thil tikhawhnak taktak a ngeimi cu Pathian bia lawng asi ti hi zumhlo in mah fimnak le thiamnak i bochan, profet lian Moses, Isaiah le Jeremiah hna hmanh nih Bawipa rian caah cun, leichum ka a ka si, ka thianglo, ka ngakchiatuk an rak ti mi kha Baibal sianginn dih ruangah, a siloah, hlasak thiam men ruang hna ah fawi tein Baibal i tlaih zau i rian thok colh, ti hna le khrihfabu he chiatnak i hrawm in mawhchiatnak vialte ke tthial loin a tuarmi pastor paoh kha mithi ah chiah, evangelist rian lawng thlarau rian ah hmuh, ti zumhning hna hi Moses bang mah kut lawng i bochan a si bik lo maw?

Cun cheuhra-cheukhat le thawhvo dang vialte ah hawi hmaifon, bu caah holh le ka in rinh chan-cu bantukmi si ruangah pastor kha cawlcanghterlo rumro timh, asiloah doh, a rian asi i a cawnmi le a thiamnak in khrihfabu hi hruai ve tuah seh ti lo in zapi duhnak lawng a zulh awk a si ti in ruahnak, asiloah , a chimrel kho deuh pawl ruahnak in khrihfabu hruai, timi sining hna hi Korah dirhmun cu a si ve ko lo maw?

Dawtmi Lairam khrihfabu, kumkhua in Golden Jubilee, Diamond jubilee, le kumza-Centenary tling lawng te kan si. Khrihfa tthannak hi member tam, thawhlawm tam, tlakrawh biakinn, thiamsang pastor ngeih le mission rian tampi ttuan lawng in maw kan tah hnga, thinlung le thlarau lei in le khrihfa nuncan ziaza ah tah zeitiang dah kan phak, kan zumhnak hi thlarau fingrilh in rilh tthan a hau sual maw, kan tthannak hi taksa lei lawng in a si sual ahcun piahtana phun phun in duh sah kan buai ko lai. Cuti a si ahcun ni 11 lamkal ah kum 40 thlarau tello ramcar chungah mumal loin kan vaivuan ve ko lai. Hmai ah kan fong maw, kan keneh zohtthan hnik u sih. Hi Bia hi Bawipa nih hmang hram in kan thinlung siaherh ter hram ko seh.

Kaa lawm.

Rev. Thang Mang

Tih Ding An Si Lo, Bawipa Nih A Kan Pek Lai

CIM Zarhpi Ni Caan Hmannak (July 3, 2011)

Thawngtha chimtu: Pastor Peter Dar Kham

Caantlaitu: Lal Cung Awi

Dawtmi CIM thawngttha aa hrawmmi u le nau hna,

Bawi Khrih min in nan kut kanin tlaih hna. Nan cungah daihnak um ko seh. Jacob Tikhor kam i Samaria nu bangin kan nun tihaal riamh duh ah nitin in kan cawlcang tawn. Rili ti din an chim bang hi vawlei cung thil hna cu hmuh deuh deuh ah thinlung tihaal fah a zual chin tawn. Asinain, Jesuh Khrih aw tu cu hi hi a si: “Hi ti a dingmi poah cu an ti a hal than lai; sihmanhsehlaw keimah nih ka pekmi ti a dingmi paoh cu zeitikhmanh ah an ti a hal than ti lai lo. Ka pekmi ti cu a chungah zungzal nunnak petu cerhtiput ah a cang lai” tiah a ti (Johan 4:13-14). Cu tinung cu Jesuh lawng lawng nih a ngeih i amah lawng lawng nih a kan pek khawhmi a si, dawtmi u le nau hna.

Thawngtha kan rel hlan ah “Fill my Cup, Lord” timi hla te hi ngai ta u si law thazaang la hna u sih. Hi ka youtube chung hi rak zoh ve.

Thawngtha chimtu konglam tawi: Nihin ah thawngtha a kan chimtu ding cu Pastor Peter Dar Kham a si. Pastor Dar Lung ti zong in a theimi nan um lai. Pastor Peter Dar Kham cu Thantlang peng Lawngtlang khua ah a chuak. 1996 ah B.Th a dih. 2004 ah M.Div. a dih. Atu hi D.Min a kai lio. 1996-2000 ah Rakhaine ram Ann khua ah Mission rian a tuan. 2004 ah a chuahnak khua ah Church Pastor le an area ah evangelist a tuan. 2005-2007 ah Kuala Lumpur, Malaysia ah UNHCR zungah holh a leh pah in Malaysia Zophei Fellowship ah Pastor a tuan. Atu hi Zophei Christian Church, Indianapolis, Indiana State, USA ah Associate Pastor a tuan lio a si. Fapa pali le fanu pakhat a ngei. Simon pa ti zong in auh khawh a si. Hi bantuk in a caan sunglawi pek in thawngtha a kan chimhnak cungah CIM min in lawmhnak tampi kan ngei. Atu cu thawngtha i hrawm cang u sih!

Tih ding an si lo, Bawipa nih a kan pek lai

Number 13:1-14:38

Moses le Israel mi pawl nih Bawipa Pathian kamh mi Canaan ram lei panh in an rak rat lio ah hin harsatnak tampi an rak tong. Sihmanhsehlaw Bawipa kut hrimhrim nih a hruai hna i herhbau mi zeihmanh an ngei lo. An phannat hmanh a tet lo i an nangki zong a tet lo ti asi. Canaan ram an phanh lai ah Moses nih Canaan ram ngiatu minung 12 a thlah hna. Bawipa nih a kamh mi hna ram a zeizong vialte ngiatu dingah a thlah hna. Thazang a pek hna i an tuah lai ding mi vialte a chimh dih hna i a thlah hna.

1. Thawngpang chia phortu (Bad report)

Minung 10 nih an ngiat mi chungin an hmuh mi vialte mipi sinah an rak chuahpi tikah lungdonghnak lawngte in an chim. An ngamh lonak, an tihnak , a si khawhlonak lawngte in an chim. Cu tikah mipi an lung an donghter hna i an ngaih an chiat ter hna. Mipi nih Moses sinah an zai i Ezypt ram kir dingah an i tim. A kir ding mi cazin an lak hna i mi tampi cu kir awkah an i tim cang. An tlawk an ciar an phun an zai. Moses le Aaron cungah lungtlinnak pakhat hmanh an ngei ti lo. An hruaitu hna kha an doh hna. An chim mi poh a tha in an thei kho ti lo. A ruang bik cu thawngchia phortu minung 10 ruangah khan asi ko. Kan community chungah kan Khrihfabu chungah cu bantuk in thawngchia phortu hna hi an um theu tawn. Thil a thatnak hmuh thiam lo in a chiatnak rumro in a hmu thiam tu an um theu tawn. Zeitik caan pohah ahopoh nih thawngchia an phorh tikah aa nuam mi kan um kho lo. I nuamh lonak lawngte, lung sivanghnak lawngte, ngaihchiatnak, lungretheihnak, lung donghnak lawngte in i ciah cio asi. Cu caah thawngchia phortu hna nih hin zeitikhmanh ah mi lung an lawmh ter bal lo. Afawinak in chim ahcun thil hrawk tu an si. Mi thinlung an hrawh, re an theihter. Cutikah mi nih anih cu thawngchia a phor hoi ko lai timi ah kan i cang theu tawn. Thawngchia phortu hna cu a tam deuh cu negative view a chiatnak lei lawng tein a hmu tawn tu khi an si. A ruang cu Bawipa nih a kan um pi ko, Jesuh min in kan tei lai ti mi i bochannak a um lo caah asi ko. Thawngchia phortu hna hi an nun khua a sau lo. Mipi thektu a hrawktu si hi tih a nung ngai. Israel miphun chungin thawngchia phortu minung 10 hna kha Bawipa nih a thah hna. Cun Bawipa Pathian cungah zumhnak a ngei kholo mi mipi vialte Bawipa nih a hrawh dih hna. Bawipa i bochan lonak zumhnak ngeih lonak hna hi rawhralnak lampi an si ko. Thawngchia a phor tawn tu hna cu mipi caah tlukrilhnak an si tawn.

2. Thawngtha phortu (Good report)

Sihmanhsehlaw Joshua le Caleb nih cun: “Asi lo, zeitluk in an lian an ngan zongah le an thawn zongah Bawipa nih a kan pek lai. Kan rawl an si ko lai. An ram thatnak vialte Bawipa nih a kan pek dih lai i kan mah ta ah aa cang dih lai. An ram a tha tuk an vawlei a tha tuk, Mi nung cu zeitluk in thawng hmanh hna sehlaw kan kut ah an um. Bawipa nih a kan pek lai. Nan thinphang hlah u, tih hlah uh” an ti tikah mi zapi nih an zum kho ti hna lo. Sihmanhsehlaw a donghnak ah Joshua le Caleb long nih Canaan ram an phan ti kan hmuh.

Joshua le Caleb nih Bawipa nih a kan pek lai i kan rawl an si lai an ti i tihnak zeihmanh an ngei lo i an ngamh, an ngamh ning in an kal ve. Bawipa nih a um pi bak ve hna. Pathian kamh mi ram cotu an si ve. Thawngtha phortu nih cun teinak a chuahpi i lunglawmhnak a chuahpi. Lungrualnak a chuahpi. A phortu ca zongah thinlung a dam. Thawngtha phortu hna cu an i dawh khun, an kedil tiang hmanh khi aa dawh. An ka in a thlum-al mi bia a chuak i mipi caah damnak sii asi.

Tlangkawmnak:

Zeitikhmanhah lih bia kan chim poh ah kan i phuhrung, Kan fir poh ah kan i phuhrung. Kan hmuhmi hna poh nih na fir a kan ti lai kan phang, lih na chim a kan ti lai kan phang. Kanmah lila kan chungah nuamhnak a um lo. Mi kong kan ceih i thang kan chiat hmanhah kanmah lila kan i nuam kho lo. Mi nih mi kong ceih huam pa an kan ti rih hoi. Thil a thatlonak lawng tein kan hmuh tikah kan i nuam kho hrim lo. Chungkhar kan hrawh, re kan theihter, Khrihfabu kan hrawh, thil kan ritter, buainak kan chuahpi. Mipi thinlung kan fahter. Thawngchia phorhnak nih zeitikhmanhah mi lung a lawmhter bal lo.

Kan nunnak ah zeidah kan tih, zeinihdah a kan donh tawn? Kan hmet kan ngan nak cungah aa hngat lo. Kan rum kan sifahnak cungah aa hngat lo. Kan thawn le kan der cung zongah aa hngat fawn lo, Bawipa nih a kan umpi poh ahcun kan rawl an si dih ko lai.

Cu caah kan nunnak cio nih hin thawngtha a phortu asi ah cun kanmah lila kan i nuam i kan i lawm. Mipi zong an i lawm ve. Mipi aa lawmh ahcun rian hma a kal a nuam, Pathian sunparnak a lang.

Bawipa nih thluachuahnak kan pek piak ko seh