Chinmi, Pathian Thimmi Miphun!

CIM Nithum Ni Caan Hmannak (March 2, 2011)

Caan tlaitu: Thomas Cung Bik

Thawngtha chimtu: Rev. Van Bik

Khrih ah u le nau, nu le pa hna, kan bawipa Jesuh Khrih min in nan kut kan tlaih hna. Pathian nih lam in hruai hna seh law in umpi ko hna seh! A tanglei caan hmannak hi thlacamnak ngeih hmasa hnuah rel dingin kan sawm hna.

Salm 86:11-13 BAWIPA, tuah seh ti na ka duhmi kha ka cawnpiak law,na nawl kha felte in ka zulh lai; ka lungthin a dih umnak in na rian ka tuan nakhnga ka cawnpiak ko. Ka lungthin dihlak in kan thangthat lai, maw BAWIPA ka Pathian; na lianhngannak cu a zungzal in ka chim lai. A fekmi na dawtnak cu zeitluk in dah ka caah a ngan! Thlan tawne in na ka khamh.

Thlacam cahnak: Khrihfa upa hna caah thla kan cam lai.

Nihin thawngtha a kan chimtu cu Rev. Van Bik a si. A khua cu Thantlang peng Sentung a si. An nu min cu Pi Dawt Par a si i, fale panga (pa 4 le nu 1) an ngei. PAT/JAT kum sarih chung a rak tuan. 1983 ah BA (History), 1990 ah B.D. (MIT, Yangon) le 1999 ah MTh (TTC, Siangapore) in a dih. 2007 in Philippine Christian University, Manila ah PhD (Religious Studies) a kai i, nai ah Final Oral defense a dih cang. March 29 ah PhD degree a kan lakpiak cang lai. May 1990 in ZTC (Falam) ah Lecturer in a lut. 1992 in Registrar a tlaih i, 2001 in Vice Principal a tuan. ZTC ah a tuan than dingmi a si. Hmailei Pathian rian a tuannak caah thlacampiak cio hna usih. A cungah lunglawmhnak nganpi kan ngei.

Deuteronomi 7:6-8 (zoh. Exodus 19:5; 1 Piter 2:9)

6 Zeitintiah nannih cu BAWIPA nan Pathian caah miphun thiang nan si; BAWIPA nan Pathian nih vawlei cung i a ummi miphun vialte chungin nannih cu amah ro caah an thim cang hna. 7Nannih cu midang nakin nan tam deuh caah BAWIPA nih a dawtnak cu nan cungah a chiah i an thim hna a si lo, zeicahtiah nannih cu miphun vialte lakah a tlawm bik nan si ko.

Chinmi, Pathian Thimmi Miphun!

Kan Chinmi lakah politico-evangelist a rak ttuan mi Pu Kio Luai le amah zultu hna nihcun 1980s hrawng ahkhan, Chinmi cu thimmi miphun; Ephraim (Israelite) mi kan si, tihi biatak tein an rak aupi i hnuzul zong an rak ngei ve. Chinmi Phungchimtu cheukhat hmurka zong ahhin theih pah theu a si len ve.

Kan hnu Khrismas-Kumthar kha Norway le Denmark ah ka va hmang ve; Chin upa cheukhat he bia kan i ruahnak ah an ka chimhmi cu, hika ram (Norway) mi Khrihfa hruaitu hna nihhin “Kan missionary” nan si, an kan ti, tiah an ka chimh. Cun anmah rammi Khrihfa hruaitu upa hmurka zong in “Chinmi cu kan thazaang ngaingai nan si,” an timi ka theih ve.

Hi bia tete hna hi ka vun pehtonh tthan ve. Mahbelte cu, Bible chungah Israelmi cu thimmi miphun nan si, a ti tikah hin duh zong duh lo zong ah kan thim hna, tiin covo (rights) pek chih dih kha a silo, ti cu a fiang. Israelmi chungah bawi cheukhat hna cu lawmh an tong i bawi cheukhat hna cu hloh le hrawh an tong ko. Cunih cun “Thimmi” timi hi pumpak cung ahhin a si deuh, tikha a kan hmuhsak. Thimmi sinak cu Covo (rights) a si bantuk in Tuanvo (responsibility) nih a zulh peng ve.

Chinmi thim kan sinak cu Bawipa thawngtha kan cohlannak, kan i tlaihnak tu hi a si. Mi tlawmte nan si ko nain kan dawt hna caah (Deut 7:7) kan thim hna, tiin Israelmi a rak timi bia hi nihin kan ram (Myanmar) dirhmun ahcun Chinmi hi a sawh kho bik ko. Chinmi lakah Khrihfa kan karh ning le ramthar rian kan tuanning le ramkip kan phanhnak hna zoh tikah Israel miphun he chimkemh ding zawn hi a um len ve. Zei dirhmun kan va si zong ah Khrih zumtu pakhat cio cu thimmi kan si hna i, hi thimmi hna nih kan lam kan sul kan i fian ding hi ruah ttha ngai cu a si. Thimmi hna kha hlawtmi ah an cang lengmang tonnak zong Bible ah tampi kan hmuh cang.

1. Nunthiannak: Lungvar cu nawncek ah a pil kello (Rom 12:1; Titus 1:8).

Minung duhnung kan sinak a kan hrawh tawntu hna hi, nawlngeih duhnak, phaisa duhnak, le pumsa nomhduhnak hna hi an si, an titawn (Deion Sanders, Power, Money & Sex). Israel miphun chungah laangsar ngai ttung in mual a phomi hna cu: A pa uknak chuh aa timmi Absalom, Pathian nih la hlah uh a timi chawva satil hna a latu siangpahrang Saul, le nupi tamkhawh chung a ngeimi siangpahrang Solomon, an si.

Nihin caan ahhin Chinmi tiin mi nih theihmi (Chinmi aiawh tu) cu Chinram chungah a ummi an si deuh tilo; Chinram a lenglei ah (Mandalay, Yangon, in ramleng tiang) a ummi Chinmi tu hi kan si hna. Zeicatiah vawleicung miphun tling he aa tongmi, a ttuantimi kan si cang caah a si. Khrih thimmi sinak kan tlinh maw tlinh lo tihi a cunglei kan chimmi thilpi pathum nih zeitluk indah a kan den khawh timi cungah aa hngat lai.

Nihin Chinmi kan phannak hmunkip ah lubik si icuhnak, lu siduh ruangah itthennak, lubik silo ruangah buainak, lubik sinak thlah duhlonak ruangah (politics ah siseh, biaknak lei ah siseh) kan i nawng kan i thah dih deng tawnmi hna hi biatak tein ralrin a hau. Uktu (hruaitu) sinak lawng aa hruhpi mi (mi hruainak tang ah a um thiam lomi, popular lawng a duhmi) Absalom unau kan tam chung paoh cu Chin miphun mual a pho rih ko lai.

Cun phaisa chawva kan kawlnak ah Pathian tihzahnak he a si maw, timi cu kan lungput tahnak pedan pakhat a si. Puaisa a tuanmi nih felte in tuan seh, ngaktah zohkhenhtu nih feltein zohkhenh seh, pastor le evangelist nih feltein tuan hna seh, cun cozah rian le company riantuan hna nih fel tein tuan cio hna seh (thimmi miphun nihcun, Paul bia bang, minung caah kan ttuanlo Pathian caah kan ttuan tiin, Kolose 2:23). Cun taksa hurnak (sexuality) nih hruaitu nupa tthattha (uknak lei he biaknak lei he) le mino tthattha a kan hrawhnak, chungkhar le zatlang a kan buai ternak a tam chinchin ko.

Kawl biafim ah: Lungvartak cu nawncek ah a pil kello (Patamia hman Nuan ma-nit) an ti. Thimmi fa, zumtu fa, diktak kan si ko ahcun pawngkam tinawi paoh nih a kan lehkhuh sawhsawh ding kan si lo; thli a hrannak lei paoh ah a tlu ve men ding kan si lo. Lungvar diktak cu nawncek ah hlawnh zongah amah kel, hnawm lakah thlak zongah amah kel a si ko. Cucu ruat hna usih.

2. Innpa dawtnak: Dawtnak cu ramri a ngeilo (Matt. 22:36-40; Matt. 5:43)

Thimmi sinak nih a chuahpi mi thil pipa pakhat cu, rianhtu sinak a si. Pathian rianh le minung hawi rianh kha a si. Cucu Bible nih, “Na innpa (unau) kha nangmah naa dawt bantuk in na dawt lai” ti kha a si. Hi dawtnak ahhin cu ramri a um kho tilo, miphun thleidannak a um kho tilo, titsa vunrang le vundum a um kho tilo.

Hi dawtnak kong ka ruah tikah hin Chinmi Pathian fa kan sinak hi lunghrinnak a ka ngeihter theu tawn. Chinmi cio chung hmanh ah kan i thleidanning (Lai ee, Zo ee; chaklei ee thlanglei ee; Hakha ee Falam ee, tbk tiin kan i tining) a fah ning cu tihnung le fihnung khi a si. Cun a zual rih mi cu, kan unau Kawlmi pawl kan huat ning le kan remlo ning zong hi lungfim deuh tein ruah a haumi thil a si. Kan Chinmi Internet Groupmail hna ah kan pa le pipi hna le ramhruaitu pipi hna hmurka le catial mi chungin kan unau Kawlmi volhpamhnak bia, chiatserhnak bia hna kan theih kan rel ahhin cun tuk a sum ko, hmuthil a ling ko.

Hi bantuk lungput tenau he cun, sau kan nguh lailo; kan chan a sau kho lailo; thlua kan chuak lailo. Zumlotu hmanh nih an i summi biafang hna kha kan unau Kawlmi pawl cungah kan hman hnawh hna. Hmurka hmanh in dawtnak bia le biadawh a chuak khawh lo ahcun dawtnak rian va ttuan ding cu a hlapi rih ko lai. Thimmi cu a minung hawi riantu ding a si. Chinmi nih kan ruat dingmi thil a si.

3. I pumkhatnak: Thiltikhawhnak (Salm 133:1; 1 Piter 3:8)

I thenthek ahcun thazaang a der i, i pumkhat ahcun thazaang a tthawng deuh tawn. Chinmi chan saupi tiang thazaang ngeih kan duh ko ahcun Khrihfabu ikomh in riantuan ttinak, ramchung ramleng komh in riantuan ttinak hna hi chunmang manh in le ttuan thawk cuahmah ding kan si. Ramkip hmunkip kan i thenthek dihnak vialte le bukip kan sinak hna hi thazaang phunphun le dawhnak phunphun ah ruat usih law aa komh in riantuan tti khawhnak lam kan kawl cio ding a si; thazaang kan pek cio ding a si. Cu nihcun miphun a humhak lai i, Pathian thimmi fa kan sinak a fehter chinchin lai. Kan hruaitu hna lam kaupi kan sial piak ah a cang hnga i, kan mino hna hmailei an nun kan sersiam piak ah a cang hnga. Cuticun, kan ram a kau chinchin lai i Bawipa min cu a karhzai chinchin hnga.

Rianhtu ttha le a tette ttha kan sikhawh nakhnga Bawipa nih kan bawm ko seh!

Rev. Van Bik.