Pathian Kan Sinah A Um Taktak Maw?

CIM Zarpini Caan Hmannak (December 11, 2011)

Pumh hruaitu: Thomas Cung Bik

Phungchimtu: Saya Harvey Van Bik

Khrih ah u le nau hna,

Fapa ngeihchun pek tiangin a kan dawtu Pathian min in nan kut kan tlaih hna. Pathian cu a tha; a dawtnak a hmun. Nunnak le damnak a kan pek rih i, hmun dang cio ah kan um nain, amah kan thangthat ti khawhmi hi, a sunglawi tuk. Pathian cu thangthat chin ko usih.

Galati 4:4-5 “Sihmanhsehlaw a hmaanmi caan cu a hung phak tikah, Pathian nih A Fapa kha a run thlah. Nu chung khan a hung chuak i Judahmi nawlbia tangah khan a um, cucu nawlbia tang i a ummi hna kha luatter awk le kannih kha Pathian fa i canter awk caah a si.”

Thlacam dingmi:

• Tukum Khrismas hi sullam ngeite in kan hman cio khawh nakhnga thla kan cam lai.
• Mizaw le thongtla mi hna caah thla kan cam lai.
• Kan ram ah daihnak a um khawh nakhnga, a dikmi thlennak a um nakhnga thla kan cam lai.
• Pathian a tihzahmi, zumhtlak in a nungmi miphun kan si nakhnga thla kan cam lai.

Nihin thawngtha a kan chimtu cu Saya Harvey Van Bik a si. Amah hi Pu Erik le Pi Ca Hlawn i an fapa a si. BA (Law), BARS (MIT, Yangon), M.Div. (MIT, Yangon) a dih hnu ah CCC ah lecturer a rak tuan. Atu hi MF Norwegian School of Theology, Oslo ah MTh (Old Testament) a tuah lio a si. Thawngtha a kan chimh caah a cungah kan i lawm. A sianginn kainak le hmailei Pathian rian a tuannak caah thlacampiak cio hna usih.

IMMANUEL ti cu Pathian kan sin ah a um ti nak a si.

Pathian kan sin ah a um tak tak maw?

(Isaiah 7:14; Matthai 1:22-23)

December thla kan hun phak tik ah zei ruang ah dah kan thinlung phundang ngai in a um cio? Lai lei sining khan cun “Angki thar le bawngbi thar ngeih lai” caah tiah kan ti men lai. Cu a si ahcun ramdang a phanmi Laimi pawl caah tah zei khi dah i ngaih cem bik le zei nih dah kan thinlung phundang ngai in a umter ve? “Angki thar bawngbi thar” hna nih kan thinlung ah a cang mi thil an huap kho ti lo. Hruk lai zong i ngaih a si hlei ti lo. Kan hmurka in chuak mi bia hna nih a zawh kho lo, zei te dik a si ko.

Pathian nih cu thil te cu minung ser hram a thawk bak in minung nunnak ah a rak chiah chih cang. Cu cu amah muisam lo in ser kan si caah a rak si (Gen 1:26). Pope John XXIII nih “Minung kan sunlawi khunnak cu Pathian nih amah innchungkhar nganpi chungah a kan chiah cang caah amah rat ni caan hna hi kan thinlung ah chim phuan khawh lo tiang in lawmhnak a um” a ti. Sweden miphun hna phungthluk “Lawmhnak hrawm cu lethnih lawmh ah a cang” an ti mi ko khi Christmas caan i kan i lawmhnak nih a langhter ve. Laimi kan caah ka phan ve mi cu “Lawmhnak le Nuamhnak” thleidan thiam lo hi a si. Nuamhnak pin lei i a theipar cu lungretheihnak nih a zulh tawn. Asinain lawmhnak theipar tu nih cun nuamhnak le hnangam daihnak a kan pek. Cu Immanuel phuannak, Lawmhnak ni khua caan nih Khrih ah zumtu u le nau nan dihlak cungah lawmhnak, daihnak le thawnnak in pe cio ko hna seh.

Immanuel timi biafang cu profet Isaiah nih Judah siangpahrang Ahaz sin ah a rak phuan mi bia kha Biakam Thar chung ah fehter chapmi a si (Isa 7:14; Mat 1:22-23). Cu biafang nih cun sullam pali a sawh: (1) Hngakchia min (2) Miphun hawi khamhtu pa umpinak hmelchunhnak (3) Zumhfehnak langhternak le (4) Pathian kan sin ah a um, ti hna an si. Nihin ah nang le kei nih zei sullam khi dah IMMANUEL kan ti ve.

Ahaz siangpahrang nih a cohlan lomi ‘Immanuel’ phuannak kan hun zoh ta lai. David hrinsor a si ve mi Ahaz cu kum 20 a si ah Judah siangpahrang ah a cang i kum 16 chung a pen hna (740-724 BC). Ahaz hi Israel siangpahrang ti zong in bia en in an auh chih. Aruang cu a ram chung ah siasal biaknak le miphun dang ram dang biaknak kha Israel siangpahrang pawl bantuk in a tuah ve. A thinlung put cu thatnak nak in thatlonak lei ah a lung a khong taktak mi pa a si. Kum zei maw zat siangpahrang a tuan hnu ah Israel cu Assyria nih sal ah an lak tik ah Siangpahrang Ahaz cu a ram caah lung dai lo ngai in khua a ruat ve cang (2 Siang 16). Cu lio caan ahcun profet Isaiah nih Pathian bia thiang a sin ah a phuanmi cu, “Pathian na sin ah a um ko. . . . Na zumhnak a thawn lo ahcun, na hmun hrimhrim lai lo,” tiah a ti (Is 7). Ahaz siangpahrang cu a lung retheih caan ah Bawipa sin ah khan zumhawktlak lo chinchin in a um. Israel a pentu Assyria hna kha a rian tuanpiaknak in a lor, miphung dang pathian hna kha raithawinak in lunghmuh a tim. Asinain Egypt saltannak in a rak chuahtu an pupa Pathian tu cu thei ti loin minung bochannak le mah tein hnangamnak kawlnak hna nih a ram pi tiang tumchuknak a phakter i a donghnak ah Babylon sal ah an tang. “Immanuel” phuannak zei ah a rel lo caah anih cu a thih tik hmanh ah siangpahrang hna vuinak thlanhmun hmanh ah vui lomi siangpahrang tiin tuanbia cauk ah khumhmi a si (2 Chan 28:16-27).

Bawi Khrih ah u le nau hna, Siangpahrang Ahaz tuanbia nih cawnpiaknak a kan ngeih. Pathian dah ti lo cu kan har caan ah kan i bochan ding le kan lungretheih caan ah bawmhnak a kan petu ding dang an um lo. Minung sin in kan i ruahchan mi bawmhnak hna cu deuh an hmang theo tawn; asinain, Bawipa Pathian sin in a ra mi bawmhnak tu cu kan himnak lungpi a si kha thei than hna usih (Salm 91). Kan sinah a phanmi Immanuel phuannak nih zei dang hal loin zumhfehnak laksawng pek ding in a kan hal.

Thawngtha cauk hna chimphuan ning cun, “Khrih Jesuh cu Judea ram Bethlehem khua caw rawleinak kuang ah hrin a si. Cu ka hmun ahcun mifim pathum hna le tukhal hna nih an va ton, an va biak i, laksawng an va pek. Asinain vawlei uktu siagpahrang tu nih cun hriamnam he hnahchuah ngai in Immanuel phuannak cu buai ngai in a cohlan” (Mat 1:2, Lk 2).

A pa Josef (David hrinsor) nih Bethlehem khua (David khua) an timi ah sahlawh rualchan hna kawl loin an nu Mary nau ngeih ding caah cawinn theng te an hmanmi nih a kan chimh duhmi a um. Israel miphun hna an pupa hna sining ah khualtlung le sahlawh a tleih chan ngaingai mi an si (Laimi zong kan si ve). Khualtlung cu thluachuah phortu ah an ruah hna, cun sahlawh tu cu nunnak hrawmh mi ah an chiah hna (Gen 18:3-5; Gen 28; Deu 25). Cu bantukin nunphung a ngei ko mi hna nih nunnak le thihnak ri an ti mi “nau ngeih” caan hna ah khuaruat set loin an um hnga maw?

Khrih Jesuh nih a niam bik nak hmunhma cawrawl einak kuang a thim duhnak chan tu cu vawleicung mi vialte caah a ratnak hmelchunhnak le mirum, sifak, mifim, tuukhal hna nih an ton khawh cio dingnak hmunhma tu kha a si zungzal. Cucaah vancungmi hna nih,

“A sang bik van ah khin Pathian cu
Sunparnak hmu ko seh,
Cun a dawtmi hna umnak vawlei
ah hin remnak um ko seh,” tiah an ti. (Lk 2:13-14)

Christmas thawngtha nih hmuhsaknak in a kan chimh zungzal mi cu “Nanmah lawng nan si ballo nan sin ah ka um zungzal ko,” a ti (Johan 1:14). Thawngtha cauk chungah aa phuangmi Immanuel nih Pathian muisam lo in sermi minung caah remnak cu nunnak raithawinak in hmelchunhnak a kan pek tak (Rom 5).

Salm catialtu nih, “Minung hi zeidah a si i na hnakkar ah na tenh? Minung menmen a simi hi zeidah a si i a zawn na ruah? ti hi ka ruat” (Salm 8:4) tiah a ti. Bawi Khrih ah zumtu u le nau hna, kan tonmi thil hna chungah Pathian kan sinah a um ko hi kan hmu thiam ve maw? Nihin kan sinah a phanmi Immanuel phuannak cu siangpahrang Ahaz le Herod hna bantukin lungthumh duh lonak, zumhfeh lonak, hnahchuahnak he buai ngai in kan co hlang sual ve maw? Immanuel ti cu hngakchia min menmen a si kan ti rih sual maw? Christmas nunnak hmantlak a sunlawi khunnak cu “Dawtnak in nunnak i hrawmhnak ah tuahsernak in a langmi hi a si.” Cu thil nih “IMMANUEL” Pathian kan sinah a um, tiah zumtu hna nunnak ah thlaici nunter ding a kan pekmi cu “Zumhnak cu Nunhrawm bu in karhlan ti nak le Dawtnak cu Tuahsernak he nunnak ah langhter ding kha an si.”

Tuanbia tawite in donghter ka duh. Kum zabu 17 lio ah France ram uktu siangpahrang Louis XIV cu biakpumh ding ah biakinn a phan tawnmi a si. Voikhat cu siangpahrang le a zultu hna cu pumhding in biakinn an rat tik ah aa pum ding mi aho hmanh an chuak lo. Khuaruah har ngai in biaknak hruaitu Francois Fenelon cu “Ziah mipi aho tal hmanh an chuah lo? Ramchung ah buaibainak hna, duhlonak hna a um maw?” tiah bia a hal. Fenelon nih mirh ziamziam tein “Nihin cu siangpahrang pa a pum kho lai lo” tiah thawng ka thanh caah a si. Aruang cu hi na ram mi hna nih kan biakmi Pathian an hlen zia le nang mah tih ruang le nangmah sin in mit hmaitha hmuh duh men ah biakpumh ah an rat zia a si hi hmu ve seh tiah theihter kan duh” tiah a ti. Bawi Khrih ah zumtu nu le pa, u le nau hna, Christmas caan lawng ah “Immanuel” Pathian kan sinah a um ti ruahnak kan ngeih sual ahcun zei tluk in dah nang le kei cu mi vanchia kan si timi hi philh hna hlah usih. Pathian cu zungzal in kan sinah a um taktak ko (Mat 28:20).

Harvey Van Bik

Oslo, Norway