Siangpahrang Ruuninn Siloin Caw Ruuninn Lei Panh In

CIM Zerhpi ni Caan Hmannak (December 5, 2010)

Caan Tlaitu: Hrang Hlei (St. Paul, MN USA)

Caan Hmangtu: Pastor Mang Hre (Dagon, Myanmar)

Baibal rel hna usih:

8Cuka hrawngah cun, an tuurun a zohkhenh i ramlak i a riakmi tuukhal hna kha an um. 9Bawipa vancungmi cu an sinah a lang i Bawipa sunparnak cu an velchum in a ceu. Annih cu an thin a phang tuk hringhran, 10sihmanhsehlaw vancungmi nih cun a thawh hna i, “Nan thinphang hlah u; zeicahtiah nan sin i ka ratnak cu nan ca i thawngṭha he a si, cu thawngṭha nih cun mi vialte sinah lunglawmhnak a tlunter lai. 11Tu zan hrimhrim ah hin David khua chungah nan Khamhtu kha a chuak cang — Khrih Bawipa cu! 12Cun hihi nan ca i hmelchunhnak cu a si lai: ngakchiate pakhat kha puan in an zual i caw rawl einak kuang chung i an thlim kha nan va hmuh lai,” tiah a ti. Luka 2:8-12

Thla kan cam ding mi:

• Siangbawi Dr. Cope centenary, Tedim, ah a kal i mawtaw in an rilh ruangah thihnak a tongmi chungkhar hna caah; mawtaw rilh ruangah aa hliam i sii zung a phanmi hna nih damnak tlamtling an hmuh than nakhnga thlacam piak hna usih.
• St. Paul, MN ah a ummi Pu Bual Hre le Pi Biak Sung (Hakha peng Farrawn khuami) i an fanu Nu Hoi Tang caah thlacam piak hna usih. Lupus timi zawtnak ruangah zual ngai in sii zung a phan. Zumtu hna thla cam piaknak thawng in, a tu cu a hung cho deuh cang; a lung a hung fim cang i mi zong tlawmpal cu a chawn kho cang. Nunnak lam a panh ko tiah sii bawi te nih an ti. St. Paul Children's Hospital PICU ah cun a um ko rih.
• Vawilei khuaza kip i Laimi khrihfabu le an hruaitu hna le Khrih thawngtha phuangtu hna ca ah thla cam hna usih.
• Kan ram ah zalonnak tling a um khawh nakhnga thla cam hna usih.

Nihin thawngtha a kan chimtu hi Pastor Mang Hre a si. Amah hi kum no te a si nain cawnnak (B.Th., ZTC, Falam; M.Div., MIT, Insein, M.Th., Hanil University, S. Korea) le Pathian rian tuannak (Pastor, Rinpi Baptist Church, 1999-2000; Director, Sang Ling Education Center, HBA, Hakha, 2003-2005; Secretary, Youth Dept., HBA, Hakha, 2005; Pastor, Yangon Lai Baptist Church, 2008-2009) leiah experience a ngei mi a si. YLBC ah Pastor rian a tuan lio ah Lamsialtu News Journal chief editor zong a tuan chih. 2009 ah khan Zeizong A Tuah Khotu Pathian le Nganfahnak A Tuarmi Minung ti mi cauk zong a chuah.

Thawngtha chimtu kan sawm hlan ah Na Umnak Taan In timi hla sak ding in Sayama Lal Biak Hnem vun sawm hmasa usih.

Siangpahrang ruun inn siloin Caw ruun inn lei panh in

Matthai 2:6, Luka 2:7

Khristmas lawmhnak nan cung ah um cio ko seh tiin kut zatial kan tlaih hna. 2010 Khrismas caan tha kan hun phak than khawh caah Pathian min lianngan chin ko seh. Pumpak in kei zong Khrismas a voikhatnak zarh ah hibantuk in thawngtha bia chimding caantha ka hmuh caah pathian min ka thangthat i a caan a ka petu tuanvo ngeitu nan dihlak cung zongah kaa lawm.

Krismas thawngtha hi tha tein hun ruah ahcun cu caan, cu hmun a ummi minung hna caah cun ruahchannak donghnak tuanbia a si. Ngaih a nuam lo ngaimi tuanbia zong a si. Annih ca ahcun thinhung aipuang ngaimi tuanbia a si. Sihmanhsehlaw, cu tuanbia nuam lo ngaimi cu tuanbia dawh bik ah a cang. A sunglawi lotukmi Bethlehem khua caw ruun inn le caw rawl kuang cu a sung lawi tukmi Jerusalem siangpahrang inn nak in a hung sunglawi deuh. Cucu Krismas thawngtha nih a run kan phorhmi cu a si.

1. Judahmi hna caah Ruahchannak a donghnak Khrismas

Jesuh (Messiah) a rak chuah ding hi Judah mi hna caah an i ngeihchunmi ruahchannak a si. Cu ruahchannak he lawng cun an nung. Cu ruahchannak cu um hlah sehlaw, nunchan ngei lo tluk an si hnga. Egypt sal, Babilon sal, Rom sal, tiin sal dirhmun ah an um caan hi a sau tuk cang. Cu lio in hi miphun dang sal sinak in luattertu, khamhtu Messiah a ra lai i, cu tikah, Israelmi pawl hi bawi bik ah chiah an si lai i Messiah nih vawlei pennak vialte a lak lai. Vawlei cung miphun vialte hna hi Israel pennak tangah an um ve te lai timi ruahchannak nihcun an tha a nuamter hna i cu ruahchannak lawng he cun an nung. Cu Messiah cu David hrinsor a si i siangpahrang ding a si caah Siangpahrang in a si loah Jerusalem khuapi in bawifa hrin in hrinding in a si. Sihmanhsehlaw, Jesuh cu a zei bawi fahrin cu chim lo, khuate, khuahme bik hmun, le a niam bikmi hmun cawrawl einak kuang chung ah an rak hrin. Luka 2:7 ah "Puan in an zual i caw rawl einak kuang chungah khan an thlim- riahnak khualbuk ahkhan an caah hmun a um lo." tiin aa tial. Cucaah hibantuk in hrinmi fa nih cun zeitindah vawlei uktu siangpahrang cu a si khawh ti lai? Lung dongh taktak awk a si i cucaah Jesuh cu a chuah riin Judahmi nih an rak cohlan lonak a ruang a si. Mifim hna pathum hmanh nih cucu an rak ruat ve bak lo i arfi nih lam a hruai ko hna na buin, siangpahrang a chuak tharmi kawl ahcun khuapi Jerusalem i a ummi Herod siangpahrang ruun inn lei ah an panh i ngakchia chuak ka cu an rak kawl. Herod siangpahrang nih mifim pawl cu Bethlehem lei ah a lanhter hna lio ahhin an khuaruah a har pah cang lai dah, cu lawng si loin siangaphrang kan bia tina lak ah cawrawl kuang chung, caw ruun inn i laksawng mansung thatha va pek ding cu mifim pathum hna ca hmanh ah an lung a si lo ngai lai. Kawlram i democracy kan duh tuk, Pi Awng San Suu Kyi nih election ah a hun tei dih hna i kan ram kan zalawng ve cang lai a thang cho ve cang lai tiin ruahchannak nganpi kan um lio ah Suu Kyi cu thonginn chung tu ah kan hmuh bantuk khi a si. Ruahchannak a dong taktak. Bawithuam, upa thuam lawngte a duh i, vawlei cung rumnak, thawnnak le rumra lawng aa ruahchanmi ca ahcun Krismas cu ruahchannak a donghnak a si ko.

2. Thinhung aipuang za Krismas

Jesuh chuahnak cu thinhung aipuangza a si ko. A bik in Herod siangpahrang pa caah a si. Zeicahtiah amah cu Palestine vialte a uktu bawipi a si ko i cubantuk i a mah hmunhma, tthutdan a hun changtu ding amah chungchuak fa a silomi siangpahrang dang a chuak ti theih cu a caah a fak tuk. A thin hun a ai puan hi a rak fah tuk caah, ngakchia kum 2 in tang lei pohpoh a rak thah dih hna. A pahnihnak ah Persian siangpahrang a si lai tiin an ruah. Zeicatiah, mifim hna Magi an timi hna hi Persian rammi an si i, an rian cu Persian siangpahrang a hmunh nakhnga, ruahnak pek, fimchimh le amah caah riantuanpiak hi a si. Cun Persian siangpahrang cu siangpahrang vialte i a zik (king of kings) tiin aa ruatmi an si. Cucaah siangpahrang dang a thar in a hung chuak ding a theih ah a thinhung in a ai puang ngai ve ko lai. Kawlram tuanbia in kan zohchun ahcun kan bawi pawl nih midang an cung i hung kai sal lai hi an ttih tuk i, Ne Win nih kum saupi, Than Shwe nih kum saupi an kan uk i midang sinah thawnnak, nawlngeihnak a kal sual lai ti an phan tuk bantuk khi a si ve. Cu ruangah thisen tampi a luang ve i, sualnak ngeilo minung tampi nih nunnak cu furpi ruah i luti a luang bantuk men in a luang i, mifim tampi, mifel tampi thonginn ah an caan a lio dih cang ko. Duhfahnak a ngeimi, mah lawng laar a duhmi, micung ah cuan a duh pengmi caah cun Krismas cu thinhung aipuangza a si.

3. A cung sannak in a tang niamnak lei ah.

Minung hi ruahchannak a dong kan ti lio caan hi mithmuh lomi ruahchannak a hung tlin hram aa thoknak a si tawn. Kan i ruahchanmi aa semnak cu ruahchannak a dongh hnu ah a si. Jesuh hi Siangpahrang inn ah rak chuak sehlaw, nang le kei bantuk caah cucu sullam ngei lo a si kho men. Zeicatiah kannih cu gentile mi kan si fawn, nichuah leimi Asian phun kan si fawn, cu lawng si loin ramchia kha bik tiin ruahmi Kawlram mi kan si fawn leng ah Kawlram chung hmanhah a thangcho lo ngaimi le miphun dangdang nak hmanh in dirhmun a niam ngaimi kan si fawn. Culawng siloin keimah hrimhrim hi sifak ka si, ka chungkhar ka nu le pa zong sifak te an si, atu zong ah sifak tukmi ka si. Zingzan zeidah kan ei lai tiin lungre a thei zungzalmi ka si. Kannih pawl caah Jesuh cu Herod inn in maw, Jerusalem in mirum inn hrawng in maw rak chuak sehlaw cu kei cu Jesuh cu ka fuh panh ngam lem hna lo. Sihmanhsehlaw, Jesuh cu santlai lo tete kha a dawtu le cawisan a duhtu a si bantuk in niam tein hi vawlei ah a hungchuak. Inn thatha an um ko lai, mirum thatha an um ko lai, bawi thatha an um ko lai, cuvialte nak in sifak inn caw ruun inn aa thim, puan thatha le ihkhun tthatha nak in cawrawl einak kunag aa thim. Cucu a kan dawt khunnak a lang. Mother Teresa nih tonghchia, mithalo ah, mithiang lo ah an ruahmi hna India ram Dalit miphun sinah a kal i an sin ah a um i an caah rian a tuanmi cu Dalit miphun a dawt hna nak a langhnak a si. Judson siangbawipa nih ramnuam, ramtha tiin an fuhpanh i tangka tampi dih in an kal hnawhmi America ram tha pi cu kaltak riangmang in Kawlram ah a rak panh i a lu hloh tiangin rian a tuan. Cucu Kawlrammi a kan dawt caah a si. Siangbawi Arthur Carson zong nih takpum hmanh kholh a hmanglomi, hmai hmanh aa phiah bal lomi Laimi phun hna sinah ra in lu hloh tiang in rian a tuan cu Laimi a kan dawt caah a si. Pi Suh zong nih ramtha UK, USA ah um duh in tlik duh ve sehlaw fawi tein a tli kho i hawi bantuk in a nung kho ve ko dingmi a si nain, thong inn chungah umding aa thimmi hi Kawlram mipi a kan dawt caah a si. Cu bantuk in a sang kha kaltak in a niam ah aa thimmi hna cu hartuar in nunnak tiang liam ko hna hmanhsehlaw an min philh khawh a si lai lo. A ni le caan lio ahcun mitang ah umko hna hmanhsehlaw, caan an hun liam ahcun an min cu cungsang bik ah hlorh an si ko lai. Khrismas thawngtha kan timi cu cung sang sinak in tangniam sinak i thim i hartuar i thim khi a si. Siangpahrang runninn i thim loin cawruun inn i thim cu Krismas cu a si.

4. Laimi caah Krismas: Caw ruun inn lei panh in

Khrismas hi laimi caah hin a sung lawi khun rua ka ti. Sunsak zong kan sunhsak deuh. Miphundang bantuk in ruamra ngei ngaingain incun kan langhter khawh lo zongah, kumkhat chung i a nuambik caan cu Krismas a si ko. Hmun dangdang a ummi nih Krismas cu chuahnak khua le hmun cio panh a si tawn. Kan pum nih a panh khawh lo zong ah kan lungthin nih kan khua a hlam, a ngai. Ram leng, ramtha ah a ummi zong nih kan ti khawh tawk cio in kan khua le kan khrihfabu caah Khrismas kan tuahpiak tawn hna. Cu nihcun Krismas a sunlawiter khun. Lawmh awk phu hrimhrim Khrismas a si. Zeicatiah, Laimi cu Pathian nih a kan dawt tuk. Thawngtha a rak phak hlan i kan sining zoh tikah zeitluk in dah kan rak niam i, hruh zong kan rak hruh. Kawlram ummi miphun dang lak ah nek kan si, ziah ticun nek awk zong in kan rak um pah ko. Cu bantuk mi nih nekmi le a niam ngai in a rak ummi Laimi phun hna cu cawruun in ah a ummi bantuk kan si ko. Laitlang cu khuafate, khuahmete men, Bethlehem khua bantuk men a si ko. Bethlehem khua zong hi a rak niam a rak hme ngai ko rua nain profet nih an rak timi cu, thazang peknak a si. "Judea ram ummi Bethlehem khua, nangmah cu Judah ram khuapi hna lakah a hme bik na si naisai lo" ti hi a si. Zeiruangah a hme bik lo tiahcun, 'nangmah chung in hruaitu pakhat, ka mi Israel mi hna tuukhal a si dingmi cu a chuak lai," ti a si. Cucu Lairam (Chin Land) caah thawngtha ngaingai a si tiin ka hmuh. Mi tampi nih chuahtak mi Lairam, pemtakmi Lairam, zamtakmi Lairam cu Pathian nih a hme bik le a chia bik na si naisai lo a kan ti thawng a than bantuk a si. Vawlei mit in hme te, bite, santlai lo i hmuhmi cu Pathian ahcun nganpi, kaupi, santlai mi thil a hungchuahnak ah a hmuh. Hihi kan zoh tikah Laimi phun chung zong in American president hna, UN Secretary te hna, EU Chairman te hna, Kawlram President te hna kan tuan khawh te ko lai ti hmelchunhnak zong a si. Zeicatiah Pathian cu a niammi a cawi sangtu Pathian a si caah a si. Cu a niammi a cawisannak cu Jesuh Khrih Bethlehem khua i caw ruun inn ah a rung chuahchannak in a langhter. Greek philosophy mit hoih in tialmi Johan 1:14 ahcun, "Bia cu taksa ah a cang" or "Bia cu minung ah a cang" ti a si. Paul bia in kan chim ahcun ah a chimmi cu, "Amah (Jesuh) lungtho tetu in cu vial (Pathian sinak) kha a hlawt dih i sal sinak tu kha aa lak: Minung bantuk ah a cang i minung mui in a lang" (Filipp 2:7-8) a ti. Hihi kan rel tikah Krismas thawngtha i a muru taktak a si. Cucu atu i ka chimmi "Caw ruun inn lei panh in" tiah ka timi zong cu hi thawngtha muru hi ka chim duhmi a si.

Kannih vialte zong, "Caw ruun inn lei panh in" karhlan kan herh cang. Jesuh a chuah lio i Judah mi hna bantuk in mah lawng bawi siduhnak le miphundang kha zeirel lonak thinlung kan hlawt dih i toidornak, mitang ah i dornak thinlungput kan ngeih a hau cang. Herod bantuk in lungpuamnak, minthannak, le laarnak duh sawhsawh ah ngakchia thisen tampi a luan bantuk si loin, midang tu kan cungah an kai khawhnak hnga, bawmtu le midang caah biatak tein rian a tuanmi thinlung put ngeih kan herh cang. Ramtha lawng ah kalduh nak, Lairam le khuate, santlai lomi hna sinah um duh ti loin mithawngtha, mirum, ram rum lawngah um duhnak thinlung put kha kan hlawt i, Jesuh bantuk in, Mother Teresa bantuk in, Judson te, Carson te hna bantuk in a harmi, a derthawmmi hna sinah um ve le, kilven duhnak thinlung kan ngeih a hau cang. Pathian nih a kan pekmi kan Lairam te, kan khua te kha a tlik tak lawng si loin, a tlun hnawhtu a kilvengtu si kan herh ve cang. Kan thinlung ah chiatnak, huatnak, ralnak, in a khat tawn i cu vialte cu kan hlawt cikcek, kan thah cikcik a hau cang. Kan thinlung siangpahrang inn pi kha hrawh cikcek in, toidornak hmun a simi Bethlehem khua caw ruun inn lei panh in kal i tim hna u sih. Cu hmun na phak ahcun vawlei khamhtu, nangmah an khamhtu, Bawi Jesuh khrih Messiah cu na hmuh ko lai. Jesuh Khrih he nan i ton ahcun, na retheihnak, na thilrit, na thabatnak, na ngaihchiatnak vialte an lo dih lai i, an tlau dih lai i, hnangamnak, lawmhnak in na khat lai. Vawlei tlanhtu Messiah cu toidornak caw ruun inn, cawrawl kuang chung ah a um. Jesuh hmuh a duhmi poh nih cu hmun ah kal hna u sih tiin sawm kan duh hna. Pathian nih thluachuah in pe ko hna seh! Amen.